علت‌های بروز صرع در سنین مختلف، متفاوت هستند.

در بسیاری از افراد، علت واضحی برای صرع پیدا نمی شود و ممکن است عوامل ژنتیک دخیل باشند. ارتباط بین تشنج ها و ژنتیک، خیلی پیچیده است و هنوز آزمایش های ژنتیک برای تشخیص بسیاری از انواع صرع، در دسترس نیست.

بعضی از کودکان با مشکلاتی در ساختار مغز به دنیا می آیند که احتمال بروز تشنج را در آنها افزایش می دهد.

حدود یک سوم از کودکان با طیف اوتیسم، ممکن است اختلال تشنج هم داشته باشند.

عفونت ها هم یکی از شایع ترین علت های بروز صرع هستند. بعضی عفونت ها می توانند روی مغز، اثراتی به جا بگذارند که منجر به تشنج شود.

در میانسالی تومورهای مغزی، سکته های مغزی و ضربه به سر شایعتر هستند.

در سالمندان شایعترین علت بروز صرع، سکتۀ مغزی است. سایر وضعیت ها مانند آلزایمر، یا دیگر بیماری های مغزی که عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار دهد می تواند موجب تشنج شود.

شایع ترین علت های تشنج بر اساس سن عبارتند از :

• در نوزادان :

ناهنجاری های مغز

کمبود اکسیژن در زمان زایمان

کاهش قند خون، کلسیم و منیزیم خون؛ و دیگر مشکلات الکترولیت های خون

مشکلات زمان تولد یا زایمان سخت

خونریزی داخل جمجمه

استفادۀ مادر از دارو در هنگام بارداری

• در نوزادان و کودکان :

تب و تشنج

تومورهای مغزی ( به ندرت )

عفونت ها

• در کودکان و بزرگسالان :

ضربۀ مغزی

عوامل ژنتیک

عوامل مادرزادی ( مثل سندرم داون؛ فلج مغزی؛ نوروفیبروماتوز )

بیماری های پیشروندۀ مغزی ( به ندرت)

• در سالمندان :

سکته های مغزی

بیماری آلزایمر

تروما

داشتن اطلاعات لازم در اين موارد مي تواند در پيشگيری از صرع، مؤثر باشد:

قبل از زايمان

آسیب ها و ضربه هاي قبل از زايمان يا در هنگام زايمان که ناشي از كمبود اكسيژن رساني به مغز است؛ علت نسبتاً شايع تشنج ها در دوران نوزادی و كودكي است. با به كارگيری روش هاي مناسب و مراقبت های دورۀ بارداری و زايمان، از اين عوارض کم شده است . ولی هنوز هم بیست درصد علت های بروز صرع، ناشي از كمبود اكسيژن  مغز در دوران جنينی و يا در هنگام زايمان است.

ضربه های مغزی

ضربه های مغزی حدود 10 – 15 درصد علت بروز صرع را تشكيل می دهند؛ كه شامل آسیب هایی است كه به دلیل ضربه به سر وارد مي شوند مانند تصادف اتومبيل، سقوط از بلندی و……..

تشنج ناشي از ضربه های مغزی، ممكن است با فاصلۀ كوتاهی از ضربۀ مغزی و يا سال ها پس از آن اتفاق بيفتد. نكتۀ مهم اين است كه هر چه مدت زمان بيهوشي ناشي از ضربۀ مغزي، طولاني تر باشد؛ شانس وقوع تشنج نيز بيشتر است. البته اين نكته را هم بايد در نظر داشت كه همۀ كسانی كه دچار ضربۀ مغزی می شوند، مبتلا به صرع نمی شوند.  در افرادی که بعد از ضربه های مغزی،  بيهوشی ندارند؛ به ندرت تشنج  اتفاق می افتد. ولی باید دقت کرد كه نوزادان و كودكان، به اين ضربه ها بسيار حساس هستند. بنابراین نبايد نوزاد را تکان های شدید داد. این حركت مكرر و مداوم به سر و جمجمۀ نوزاد، می تواند احتمال بروز  صرع و دیگر ضايعۀ مغزي را در او بیشتر کند.

بیماری های عفوني

صرع ممكن است به علت عفونت هاي مغزي يا آنسفاليت‌های مغزي و مننژيت به وجود آید.  بعضی بيماری‌های عفونی مانند لوپوس هم ممکن است آسیب‌هایی را به مغز وارد کنند.

تومورهای مغزی

تقريباً 35 درصد تومورهاي مغزی، موجب تشنج می شوند.

علت‌های متابوليک

اختلالات قند خون، بيماری كليوی و كبدی  از علت های مهم و شايع تشنج هستند. اين موارد قابل درمان بوده و پس از درمان آنها، تشنج فرد نيز بهبود مي يابد. اختلال های متابوليكي ارثي نادر نيز مي توانند موجب  تشنج های صرعی شوند؛ مانند “بيماري سی تاكس“ ( CTX )

سكته های مغزی

سكته های مغزی، علت اوليۀ صرع در بيماران 60 سال به بالا است. البته همۀ سكته ها موجب صرع نمی شوند و تنها چهار الي پنج درصد اين بيماران دچار صرع می شوند. هر چه وقوع تشنج، به سکتۀ مغزي نزديكتر باشد، شانس ماندگاری آن كمتر است. تشنج هاي پس از سكتۀ مغزي، معمولاً به داروي هاي ضد صرع، به خوبی پاسخ مي دهند.

مصرف داروها

مصرف داروهایي مثل كوكائين نیز موجب تشنج مي شوند. قطع ناگهاني داروهایي كه به صورت طولاني مدت مصرف شده اند، ممكن است موجب تشنج های صرعی شوند. بايد به افرادي كه آستانۀ تشنج پائيني دارند، هشدار داد که با مصرف برخي داروهاي آرامبخش و ضدافسردگي ممكن است دچار تشنج های صرعی شوند.

 صرع نوعی اختلال در عملکرد مغز است که منجر به تکرار حمله های تشنجی می شود. این اصطلاح را زمانی می توان به کار برد که معیارهای زیر وجود داشته باشد :

1. بروز حداقل دو تشنج که فاصله بین تشنج ها حداقل 24 ساعت باشد.

2. علت بروز تشنج،  تب، عفونت سیستم عصبی یا اختلالات الکترولیتی و عوامل گذرا نباشد.

 به صرف وقوع یک تشنج، نمی‌توان گفت فردی مبتلا به صرع شده‌ است. در مواردی که تشنج در اثر عامل محرک، بروز کرده باشد؛ با رفع عامل، مثلاً افت قند خون و یا کمبود کلسیم، تشنج ها نیز متوقف می‌شوند. اما اگر بدون وجود علت و یا بعد از کنترل و یا برطرف کردن عوامل برانگیزاننده،  تشنج ها بازهم تکرار شدند؛ احتمال صرع مطرح می‌شود.

تقریباً از هر 200 نفر، یک نفر مبتلا به صرع و از هر 50 نفر یک نفر تشنج را در طول زندگی خویش تجربه کرده است. هر سال بیش از 30 هزار نفر دچار صرع می شوند که ده هزار نفر آنان از کودکان هستند.

شیوع صرع در جوامع مختلف، بین نیم  تا یک درصد جمعیت جامعه گزارش شده است. این بیماری در کودکان و سالمندان بیشتر به چشم می‌خورد و در زنان و مردان، تقریباً به یک نسبت دیده می‌­شود.

پيچيدگی اين اختلال ناشی از آن است كه در پيچيده‌ترين اندام انسان، يعنی مغز به وجود می آید و عقايد و خرافات و ديدگاه های عجيب قوم‌ها و ملت‌های گوناگون دربارۀ آن، به ابهام و نگرش‌های نادرست کمک کرده است.

تاريخچۀ صرع

          صرع يكی از قديمی‌ترين و درمان پذيرترين بيماری‌های شناخته شده است؛ كه به صورت‌های مختلف مانند کاهش ناگهانی هوشياری، مات‌ شدن، افتادن و…. ظاهر می‌شود. در قديم، مردم عقيده داشتند كسی كه دچار اين حالت‌ها می‌شود، “ جن“ يا “شيطان“ در جسم او حلول كرده است.

 بر مبنای اين عقايد خرافی، برای درمان فرد مبتلا، از راه‌های مختلفی كوشش می‌کردند تا شيطان از درون جسم او، بيرون رانده شود. گاهی بيرون كشيدن ارواح خبيثه از بدن آنها، بسيار ظالمانه انجام می‌شد؛ آنها را شكنجه می‌كردند یا با ابزارهایی ابتدائی مانند سنگ‌های تيز، جمجمه هايشان را سوراخ می‌كردند يا به سحر و جادو متوسل می‌شدند.

يونانيان باستان به اين بيماری، به عنوان بيماری مقدس نگاه می‌كردند و معتقد بودند فقط يكی از خدايان می‌تواند سبب سقوط بيمار بر روی زمين و تكان‌های شديد او شود و سپس قبل از مرگ كامل بيمار، مجدداً او را زنده كند.

بقراط اولين كسی بود كه با اين نظريه مخالفت كرد. اين پزشک يونانی در حدود 2450 سال قبل از میلاد، معتقد بود صرع يک  بيماری و با منشأ اختلال مغزی است.

با گذشت قرن‌ها و با كشف راه‌های مختلف درمان اين بيماری، قدم مهمی در مورد ماهيت اين اختلال برداشته شد و معلوم  شد صرع نوعی اختلال در كار سلول‌های مغزی است.

• تشنج ( Seizure) :

سلول های عصبی مغز ( نورون ها)  نقش هماهنگی در حرکات، تفکر، قضاوت و فعالیت فیزیکی بدن را برعهده دارند. این سلول ها به وسیلۀ  تخلیۀ الکتریکی که منجر به فعل و انفعالات شیمیایی می شود با یکدیگر ارتباط دارند.  هرگاه تخلیۀ الکتریکی سلول های عصبی به صورت همزمان، ناگهانی و بیشتر از حد فیزیولوژیک اتفاق بیفتد و پاسخ سلول های عصبی مهارکننده آن را مهار نسازد، می تواند منجر به بروز پدیده ای غیرطبیعی شود، که به صورت اختلال حرکتی یا حسی اتفاق می افتد و “تشنج” نام دارد.

تشنج ها به خودی خود، بیماری نیستند. آنها فقط نشانه ای از بیماری هستند، که مغز را درگیر کرده است.

• تشنج های حرکتی ( Convulsion) :

تابلوی بالینی تشنج، چنانچه به صورت پدیده ای حرکتی باشد، تشنج حرکتی ( Convulsive Seizure ) گفته می شود و چنانچه جزء حرکتی نداشته باشد و به صورت احساس غیرطبیعی به دلیل درگیری حواس پنجگانه، اختلال در رفتار، اختلال در سطح هوشیاری یا از دست دادن تونوس بدن اتفاق بیفتد؛ به آن تشنج غیرحرکتی ( NonConvulsive Seizure )  گفته می شود.

• اجزاء تشنج :

زمانی را که تشنج در حال وقوع است فاز ایکتال ( Ictal Period ) می گویند. در مواردی که در شروع تشنج، بیمار با احساس آگاهی از نزدیک بودن حمله روبه رو می شود و چند لحظه بعد دچار تشنج می شود؛ این حالت زودگذر را اورا  (aura) می نامند. پس از بروز تشنج ، بیمار احساس خستگی و تمایل به خواب و استراحت دارد. این مرحله،  فاز  پست ایکتال ( Post Ictal )  نامیده می شود. فاصلۀ بین یک تشنج تا تشنج بعدی را، مرحلۀ اینترایکتال (Inter Ictal ) می نامند.

• تشنج های رآکتیو (Reactive Seizure)

چنانچه عامل بروز تشنج، موارد گذرا و موقت همچون تب، اختلالات الکترولیتی یا عفونت سیستم عصبی باشد به شرط  آن که این اختلال ها،  موجب ایجاد عارضۀ پایدار که خود اپی لپتوژن (ٍEpileptogen) باشد نشود؛ این تشنج ها را رآکتیو (Reactive ) می گویند.