درمان دارویی صرع و به ویژه تشنج‌های مقاوم به درمان، یك هنر است. تجربه و مهارت یك متخصص مغز و اعصاب، بیشتر از علم او در این زمینه كاربرد دارد. در زیر چهارده نكتۀ کاربردی  برای كنترل دارویی تشنج‌های صرعی می‌آید:

1. درمان برای هر نوع صرع، با داروی انتخابی آن شروع می‌شود.

2. درمان در هر بیمار با یك نوع دارو شروع شود. این روش منجر به كاهش عوارض جانبی دارو و ارزیابی بهتر تأثیر درمانی آن دارو می‌شود. بیمار مبتلا، مصرف یك دارو را بهتر از چند دارو تحمل می‌كند.

3. درمان در هر بیمار با تجویز مقدار كم دارو شروع شود و اگر تشنج‌ها كاملاً قطع نشد، مقدار آن به ‌تدریج افزایش می‌یابد.

4. پس از شروع مقدار مشخصی از یك داروی ضدصرع و گذشت زمانی معادل پنج نیمۀ عمر، سطح سرمی آن به حد ثابت می‌رسد. بروز تشنج بعد از گذشت این زمان، مؤید مؤثر نبودن این مقدار از داروی ضدصرع است. ولی بروز تشنج قبل از این زمان، نشانۀ مؤثر نبودن دارو با این مقدار نیست.

5. در تقسیم روزانۀ مقدار داروی مصرفی، به نیمۀ عمر آن لازم است توجه شود. فقط فنوباربیتال را می‌توان یك بار در شبانه‌‌روز مصرف كرد. بقیۀ داروها به‌جز انواع آهسته رهش، باید حداقل دو بار در شبانه‌روز مصرف شوند.

6. چنانچه با مقدار كمی از دارو، تشنج‌های بیمار كاملاً كنترل شد؛ مقدار آن را به منظور رسیدن به سطح سرمی درمانی افزایش نمی‌دهیم؛ زیرا قبلاً به هدفمان یعنی كنترل كامل تشنج‌ها رسیده‌ایم و با این كار فقط عوارض دارو را افزایش می‌دهیم.

7. چنانچه تشنج‌های بیمار با حداكثر مقدار دوز درمانی دارو كنترل نشدند، باید این دارو را به‌تدریج در مدت چند هفته قطع كرد و داروی دیگری را به‌تدریج در همین مدت جایگزین كنیم.

8. چنانچه تشنج‌های بیمار، با انواع مختلف داروی ضدصرع به تنهایی كنترل نشد؛ از دو دارو یا بیشتر به‌طور همزمان استفاده شود. گرچه عوارض جانبی داروهای ضدصرع در زمان درمان با چند دارو، بیشتر از یك دارو است.

9. چنانچه تشنج‌های بیمار در زمان خاصی از شبانه‌روز بیشتر هستند؛ مقدار مصرفی دارو به نحوی تقسیم شود که در آن زمان خاص، بیشترین سطح سرمی و تأثیر درمانی را داشته باشد.

10. در انتخاب داروی ضدصرع، وضعیت اجتماعی و اقتصادی بیمار را در نظر بگیریم. به‌عنوان مثال در یك روستا با وضعیت معیشتی پایین و امکانات كم، تكرار آزمایش‌های خونی و آنزیم‌های كبدی در صورت تجویز سدیم والپروات و كاربامازپین میسر نیست. در این‌گونه بیماران، فنوباربیتال یا فنی‌توئین می‌تواند انتخاب منطقی باشد.

11. داروهای كمكی و جدید ضدصرع مانند توپیرامات، لاموتریژین، ویگاباترین، گاباپنتین و لوتیراستام، انتخاب اول در درمان صرع نیستند. این داروها گران‌ بوده و همیشه در دسترس بیماران نیستند. گرچه این داروها در عده‌ای از بیماران با صرع مقاوم مفید هستند؛ ولی در عده‌ای دیگر نیز تأثیر درمانی قابل توجهی ندارند. از این داروها باید به‌عنوان داروی كمكی در صرع‌های مقاوم به درمان استفاده شود.

12. چنانچه یك نوبت مصرف داروی ضدصرع توسط بیمار فراموش شود و یا به هر دلیل دیگری مصرف نشود، بلافاصله بعد از به خاطر آوردن و یا تهیۀ دارو، مقدار فراموش شده آن، قبل از نوبت بعدی مصرف شود.

13. درمان انتخابی صرع در زنان باردار و یا بانوانی كه قصد بارداری دارند، كاربامازپین و لاموتریژین است؛ چون حداقل عوارض را بر روی جنین دارد.

14. وقایع اضطراب‌آور، بحران‌های خانوادگی و شغلی و كم‌خوابی می‌توانند تشنج‌های بیمار را تشدید كنند. در این موقعیت‌ها، نیاز به تغییر در نوع و یا مقدار داروی ضدتشنج نیست، بلكه باید مسائل فوق برطرف شوند.

 دكتر كاویان قندهاری – دانشیار بیماری‌های مغز و اعصاب