وقتی تشنج‌ها با وجود بهترین تلاش‌ها، کنترل نمی‌شوند؛ درمان‌های متفاوت دیگری در دسترس بیماران و گروه درمانگر قرار دارند.  

با پزشکتان صحبت کنید تا تشخیص و دارودرمانی را مجدد مورد بازبینی قرار دهد.

مطمئن شوید که همۀ تلاشتان را برای مصرف منظم داروها و پرهیز از عوامل محرک تشنج به کار می‌بندید.

جراحی صرع

اگر تشنج‌ها در یک نقطۀ مغز شروع شوند و آن منطقه را بتوان به شکلی امن برداشت، جراحی انتخابی منطقی برای بیماران مقاوم به دارو است.

• این نوع جراحی که به آن رزکتومی هم می‌گویند ( و معمولاً در یکی از لوب‌های تمپورال یا فرونتال انجام می‌شود) می‌تواند 50 تا 90 درصد از تشنج‌های ناتوان‌کننده را قطع کند. موفقیت بیشتر بستگی به علت صرع و محل شروع تشنج در مغز دارد.
• عوارض جدی در حدود یک مورد از هر 50 جراحی  اتفاق می‌افتد.
• جراحی صرع یک جراحی انتخابی است، یعنی بستگی به انتخاب فرد دارد و الزامی نیست.

درمان با تحریک عصب واگ

در بیمارانی که به دارودرمانی پاسخ نمی‌دهند و برای جراحی هم مناسب نیستند، تحریک عصب واگ روشی برای کنترل تشنج‌ها است. عصب واگ اطلاعاتی را از گردن به قفسه سینه و شکم می‌فرستد و دوباره آنها را برمی‌گرداند. سپس این اطلاعات را به مغز می‌فرستد. تحریک عصب واگ می‌تواند تغییری در مغز ایجاد کند که مانع تشنج‌ شود.

در این شیوه دستگاهی در زیر پوست قفسۀ سینه در سمت چپ کار گذاشته می‌شود. الکترودی که به یک ژنراتور وصل است، زیر پوست قرار دارد و با عصب واگ در قسمت چپ گردن مرتبط است.

تحریک‌های برنامه‌ریزی شده از ژنراتور در قفسۀ سینه به عصب واگ ارسال می‌شوند.

• تحریک‌ها به محض نصب، کار نمی‌کنند، اما بعد از چند ماه درمان، حدود 25 تا 30 درصد بیماران کاهش تشنج‌ها را تا 50 درصد هم تجربه کرده‌اند.
• کنترل کامل تشنج‌ها در تعداد کمی از بیماران با دستگاه VNS اتفاق می‌افتد و تشنج بعضی از بیماران هم اصلاً با این دستگاه کنترل نمی‌شود.
• دستگاه VNS جایگزین داروهای ضدصرع نمی‌شود. بیماران همراه با دستگاه VNS باید به دارودرمانی هم ادامه دهند. همراه با درمان تحریک عصب واگ، میزان مصرف دارو ممکن است کاهش یابد یا عوارض دارویی کم شود.
• عوارض جانبی دستگاه VNS خفیف است و شامل گرفتگی صدا و سرفه می‌شود که معمولاً در زمان تحریک پیش می‌آید.

رژیم غذایی در صرع مقاوم به درمان

رژیم‌هایی غذایی درمانی برای تعدادی از افراد با صرع مقاوم به دارو کمک‌کننده هستند. مانند جراحی و تحریک عصب واگ، این شیوۀ درمان هم ممکن است در تعدادی از بیماران پاسخ ندهد. در بیشتر مواقع رژیم غذایی کتوژنیک برای کودکان به کار می‌رود.

داروهای ضدصرع در هر 10 نفر مبتلا به صرع،  قادر به کنترل تشنج‌ها در حداقل سه نفر نیستند یا عوارض جانبی جدی ایجاد می‌کنند. در بعضی از افراد امکان جراحی و برداشتن قسمتی از مغز که باعث تشنج می‌شود، وجود دارد. برای بعضی دیگر جراحی درمان انتخابی نیست یا فرد به دلایلی مایل به انتخاب آن نیست.

درمان با دستگاه‌هایی که امواج کوتاه الکتریکی به سیستم عصبی می‌فرستند، یکی از درمان‌های دیگر است.

در سال 1980  تحریک الکتریکی با استفاده از کاشت دستگاه آغاز شد.

VNS یا تحریک عصب واگ (Vagus Nerve Stimulation ) یکی از روش‌های درمان صرع مقاوم به درمان است ؛ که می‌تواند تعداد تشنج‌ها را کاهش دهد. VNS شبیه یک میس پیکر است که عصب واگ را در گردن تحریک می‌کند. در این روش یک محرک کوچک ( pacemaker ) زیر پوست گردن، نزدیک عصب واگ در قسمت چپ کاشته شده  که عصب واگ را در فاصله‌های زمانی معین تحریک کرده و با انتشار این تحریک‌ها به مغز، فعالیت تشنجی متوقف می‌شود.

تحریک عصب واگ ( VNS)

تحریک عصب واگ با ارسال امواج الکتریکی منظم و ملایم به مغز به وسیلۀ عصب واگ از بروز تشنج جلوگیری می‌کند. گاهی‌اوقات از آن به عنوان “پیس‌میکر مغز“ نام برده می‌شود.

یک دستگاه تحریک‌کننده، در زیر پوست سمت چپ قفسۀ سینه کار گذاشته می‌شود. یک سیم از این دستگاه در اطراف عصب واگ در گردن کاشته می‌شود.

فردی که دستگاه VNS دارد، از چگونگی عمل دستگاه مطلع نمی‌شود.

درمان با این دستگاه برای بزرگسالان و کودکان بالاتر از 4 سال در نظر گرفته شده است.

این دستگاه برای درمان انواع صرع موضعی که به داروها جواب نداده‌اند ( صرع های مقاوم به درمان) به کار می‌رود.

در تحریک عصب واگ، معمولاً حذف کامل تشنج‌ها اتفاق نمی‌افتد. اما در خیلی از بیماران، کاهش ۵۰ درصدی تعداد و شدت تشنج‌ها گزارش شده است.

Ali A. Asadi-Pooya, M.D.

1. Jefferson Comprehensive Epilepsy Center, Department of Neurology, Thomas Jefferson University, Philadelphia, PA, USA
2. Department of Neurology, Shiraz University of Medical Sciences, Shiraz, Iran

Drug resistant epilepsy is an epilepsy syndrome in which seizures persist and seizure freedom is very unlikely to be attained with further manipulation of antiepileptic drug therapy. In some patients with drug-resistant epilepsy, resective epilepsy surgery may produce seizure freedom. However, some patients are not good candidates for resective surgery. For example, symptomatic (structural-metabolic) generalized epilepsies, including Lennox-Gastaut and other catastrophic childhood-onset generalized epilepsy syndromes, are notoriously resistant to medical treatment. When these patients become adults, most continue to experience drug-resistant disabling seizures as well as cognitive, psychiatric, and behavioral problems. Usually there is no resectable epileptogenic lesion and therefore, resective and potentially curative surgery is not an option for these patients. Alternative treatments, including surgical procedures such as vagal nerve stimulation (an antiepileptic device) or corpus callosotomy, can palliate the severity of seizures in these conditions. The decision regarding which procedure might be best for an individual should take into account multiple factors, including the patient’s predominant seizure types and their role in affecting his/her quality of life, severity of seizures, the risks and potential benefits from each procedure, cost, and probably the most important factor, the patient’s expectations.