کرونا که سازمان بهداشت جهانی آن را به عنوان پدیده‌ای «همه گیر» شناسایی و اعلام کرد؛ تاکنون بیش از یک میلیون نفر را در جهان، به کام مرگ فرستاده است. اگرچه هرکسی می تواند دچار کرونا شود، اما این بیماری در سالمندان و افراد با بیماری های زمینه ای، خطر بیشتری دارد.

هم اکنون زمزمه هایی از تهیۀ موفقیت آمیز واکسن کووید19 به گوش می رسد. شرکت های دارویی متعددی، نتایجی را در گزارش های تحقیقی خود نشان داده اند. به نظر می رسد به زودی یکی از این واکسن ها، مجوز استفاده را خواهد گرفت.

به محض تأیید و اجازۀ استفاده از واکسن کووید، دسترسی به آن در ابتدا محدود خواهد بود. مقامات مسئول در امریکا، در حال بررسی اولویت ها بر اساس در معرض عفونت قرار گرفتن، خطر افزایش بیماری های زمینه ای ، خطر تأثیرات منفی اجتماعی و خطر انتقال عفونت به دیگران هستند. اولویت های زیر برای ایمنی سازی توسط کمیتۀ مشورتی بیماری های عفونی در آمریکا در نظر گرفته شده اند :

فاز 1 الف : کارکنان بهداشت و درمان و کارمندان مراقبت های بهداشتی
فاز 1 ب : کارگران و کارمندان اموری که با افراد تماس مستقیم دارند؛ مانند منشی های پاسخگو، معلم ها و سایر کارکنان مدرسه، و رانندگان وسایل نقلیۀ عمومی
فاز 1 ج : افراد با خطر بیشتر مانند افراد با بیماری های زمینه ای و سالمندان بیش از 65 سال
فاز 2 : افرادی که در گروه های بزرگ با هم زندگی می کنند، مانند زندانیان و بیماران آسایشگاه ها
فاز 3: نوجوانان و کودکان
فاز 4 : سایر افراد

این مرحله بندی فعلاً به صورت پیشنهاد مطرح شده است و به نظر می رسد اولین مرحلۀ تحویل واکسن در فاز اول، از انتهای ماه دسامبر 2020 تا ژانویه 2021 شروع شود.

برای اثربخشی واکسن، دو نوبت تزریق با فاصلۀ 3 تا 4 هفته درنظر گرفته شده است.

پرسش های رایج 

• چه کسانی باید واکسن کووید19 را دریافت کنند؟
واکسیناسیون کووید19 لازم است برای همه انجام شود. خطر بیماری جدی کرونا و گسترش آن، خیلی بیشتر از خطرهای مربوط به واکسیناسیون آن است.

• من سالم هستم. آیا باید واکسن بگیرم؟
حتی افراد سالم هم در معرض ابتلا به کووید19 و وخیم شدن حالشان هستند؛ پس پیشنهاد می شود آنها هم واکسن دریافت کنند. واکسیناسیون از گسترش ویروس توسط شما برای اطرافیانی که ممکن است نسبت به این بیماری آسیب پذیرتر باشند، جلوگیری می کند.

• من کرونا گرفته و بهبود پیدا کرده ام. آیا هنوز نیاز به واکسن دارم؟
هنوز مشخص نیست که بعد از بهبودی فرد از کرونا، چه زمانی فرد در مقابل ابتلای دوباره، مصونیت دارد. بعضی از داده ها می گویند که ایمنی طبیعی بعد از ابتلاء به کرونا، خیلی زیاد نیست. البته به عنوان یک پرسش، کمیتۀ بیماری های عفونی، هنوز به این سؤال دقیقاً پاسخ نداده است.

• آیا ماسک زدن، حفظ فاصلۀ اجتماعی و در خانه ماندن، جایگزین بهتری به جای واکسن نیست؟
با توجه به گسترش کووید19 در دنیا، حیاتی است که مصونیت در مقیاس بزرگ به وسیلۀ واکسیناسیون ایجاد شود، تا همه گیری کرونا در جهان متوقف شود. کووید19 اغلب در جوامع، از طریق افرادی که بدون علامت هستند منتشر می شود. افراد می توانند تا 14 روز، بدون هیچگونه علامتی این بیماری را به دیگران سرایت دهند و آنهایی که علامت دارند هم، دو روز پیش از شروع علائم، می توانند دیگران را آلوده کنند. این یعنی اگرچه مهم است که ماسک زدن، حفظ فاصلۀ اجتماعی و در خانه ماندن ادامه داشته باشد؛ اما برای محدود کردن این همه گیری، کافی نیست.

• آیا واکسن کووید19 خطری ندارد؟
اطلاعات به روز شده تاکنون، دال بر این هستند که واکسن تولید شده، بسیار امن است.
در آزمایش های بالینی تولید واکسن، بیش از 40 هزار نفر واکسن را دریافت کردند. شرکت تولید کننده باید حداقل نیمی از افراد شرکت کننده در آزمون بالینی را، بعد از دریافت دو نوبت از واکسن به مدت دو ماه و بیشتر پیگیری می کرد؛ تا اثربخشی و امنیت واکسن تأیید می شد.
علاوه بر این، مراکز کنترل و پیشگیری بیماری ها، به دقت امنیت واکسن را بررسی و به طور مستمر اطلاعات شفاف و دقیق را به کارکنان بهداشتی و مردم گزارش کرده است.

• چه عوارض جانبی در آزمایش بالینی واکسن کووید19 گزارش شده است؟
حدود 15 درصد از افراد، درد موضعی یا تورم را در محل تزریق واکسن داشته اند؛ که بهبود یافته است. حدود 15 درصد از افراد، سردرد، لرز، خستگی، درد عضلانی یا تب را در زمان کوتاهی بعد از تزریق واکسن تجربه کرده اند؛ که به معنی این بوده است که سیستم ایمنی بدن در مقابل واکسن، واکنش نشان داده است.

• آیا افراد مبتلا به صرع در خطر بیشتر عوارض جانبی هستند؟
مستنداتی مبنی بر این که افراد مبتلا به صرع در خطر بیشتر عوارض جانبی بعد از دریافت واکسن باشند، وجود ندارد. مثل هر واکسن دیگری، در بعضی افراد به دنبال بروز تب ناشی از واکسن و پایین بودن آستانۀ تشنج در آنها، ممکن است به ندرت تشنج اتفاق بیفتد. شواهدی مبنی بر این که واکسن کووید 19، صرع را بدتر کرده یا موجب آسیب به مغز می شود، وجود ندارد.

• واکسن کووید19 چگونه مؤثر خواهد بود؟
اطلاعات تجربی نشان می دهند که واکسیناسیون بعد از دو نوبت تزریق، حداقل 90 درصد در پیشگیری از علائم عفونت کووید19 و گسترش بیماری مؤثر بوده است. هنوز مشخص نیست که آیا واکسن به طور کامل از عفونت کووید جلوگیری می کند یا فقط از گسترش بیماری در بدن پیشگیری می کند.

• آیا بعد از واکسیناسیون، همچنان نیاز به استفاده از ماسک و حفظ فاصلۀ اجتماعی هست؟
بسیار مهم است که برای متوقف ساختن این همه گیری، حتی بعد از واکسیناسیون، همچنان از تمام موارد پیشگیری شامل ماسک، حفظ فاصلۀ اجتماعی و شستن دست ها استفاده کنیم. متخصصان به زمان بیشتری نیاز دارند تا در مورد میزان حفاظت واکسن کرونا در موقعیت های زندگی واقعی و اینکه این محافظت چه میزان طول می کشد، نکته های بیشتری بدانند. به علاوه افرادی که واکسن دریافت می کنند، باز هم در خطر ابتلاء به کرونا هستند؛ فقط بیماری آنها شدت پیدا نکرده و هنوز می توانند دیگران را آلوده کنند. استفاده از ماسک و حفظ فاصلۀ اجتماعی، به جلوگیری از انتشار ویروس کمک می کند.