کاربامازپین

نام تجاری :

تگرتول

اشکال دارویی:

قرص : 200 میلی گرم
قرص آهسته رهش : 200 و 400 میلی گرم
سوسپانسیون: 100 میلی گرم بر 5 میلی لیتر

نکته‌های مهم :

برای پیشگیری از نوسان سطح سرمی کاربامازپین، دارو باید در زمان معینی مصرف شود. همچنین باید توجه داشت کنترل سطح خونی کاربامازپین می‌تواند اثربخشی و بی‌خطر بودن دارو را بهبود بخشد.
قطع کاربامازپین به طور تدریجی انجام می‌گیرد.
کاربامازپین وابستگی فیزیکی و روانی ندارد و احتمال سوء مصرف کاربامازپین مطرح نیست.
به ندرت در نتیجه کم‌خونی آپلاستیک و آگرانولوسیتوز ناشی از کاربامازپین ممکن است تضعیف مغز استخوان ایجاد شود. این احتمال بسیار کم است اما افرادی که کاهش تعداد پلاکت و سلول‌های سفید خونی را نشان می‌دهند باید به دقت بررسی شوند و در صورت بدتر شدن، مصرف کاربامازپین باید قطع شود.
در افراد سالمند و بیمارانی که با دیورتیک‌ها درمان می‌شوند، در اثر افزایش میزان کاربامازپین، احتمال بروز کاهش سدیم خون وجود دارد.
کاربامازپین در کودکان سریعتر به متابولیت‌های فعال تبدیل می‌شود.
کاربامازپین ممکن است در عملکرد تیروئید یا بارداری، اختلال ایجاد کند.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثر درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه همۀ این عوارض در یک فرد مشاهده نمی‌شود، ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

عوارض جانبی کاربامازپین عبارت است از:

سیستم عصبی مرکزی: سردرد، سرگیجه، خواب آلودگی، عدم تعادل، ضعف، تضعیف تنفسی، توهم، پریشانی، لرزش
سیستم قلبی عروقی: دیس‌ریتمی‌های قلبی، پرفشاری و افت فشار خون، بلوک قلبی
سیستم گوارشی: بی اشتهایی، تهوع و استفراغ، اسهال، شکم درد، یبوست، خشکی دهان
عوارض خونی : ترمبوسیتوپنی، لکوسیتوز، کم‌خونی
سیستم ادراری: احتباس و تکرر ادرار، دفع قند در ادرار، نارسایی کلیه، افزایش نیتروژن و اورۀ خون
عوارض پوستی: تشدید ضایعات لوپوس، کهیر، پتشی، بثورات جلدی، حساسیت به نور
سایر عوارض: کاهش کلسیم خون، تب

مصرف در بارداری و شیردهی:

بارداری: داده‌ها نشان می‌دهد مصرف کاربامازپین در دوران بارداری خطر بروز ناهنجاری‌های مادرزادی مانند اسپاینا بیفیدا(نخاع شکاف دار) را به دنبال دارد. اثر کاربامازپین بر جنین معنی‌دار بوده و شامل نقایص مغزی، نارسایی قلبی عروقی و ناهنجاری سیستم‌های مختلف بدن می‌شود. اگر کاربامازپین در بارداری استفاده شود و یا اگر بیمار زمان استفاده از کاربامازپین، باردار شود باید نسبت به خطرهای آن مطلع باشد.
شیردهی: کاربامازپین تنها باید در صورت لزوم در دوران شیردهی استفاده شود. تصمیم‌گیری در مورد قطع شیردهی یا قطع مصرف کاربامازپین به اهمیت اثر کاربامازپین برای مادر بستگی دارد. کاربامازپین در شیر مادر ترشح می‌شود. غلظت سرمی کاربامازپین در نوزادان کمتر از محدودۀ درمانی است. بیشتر نوزادان واکنش جانبی خاصی نشان نمی‌دهند، اما خواب‌آلودگی، مکیدن ضعیف و واکنش‌‌های قطع دارو در نوزادان گزارش شده است.

مراقبت‌های پزشکی – پرستاری:

در طول درمان با کاربامازپین، تشنج‌های بیمار را از نظر نوع، شدت و اورای قبل از تشنج بررسی کنید.
در شروع درمان با کاربامازپین، آزمایش شمارش سلول‌های خونی را در ابتدای هر هفته و سپس ماهیانه انجام دهید. در صورت بروز علائم تضعیف مغز استخوان، لازم است کاربامازپین قطع شود.
در طول درمان با کاربامازپین، عوارضی مانند اضطراب و پریشانی به ویژه در سالمندان ممکن است مشاهده شود.
درمان با کاربازپین می‌تواند افکار خودکشی را در فرد به همراه داشته باشد. این نکته به ویژه در هفتۀ اول بعد از شروع درمان با کاربامازپین قابل توجه است.
در طول درمان با کاربامازپین، آزمایش عملکرد کلیوی را هر سه ماه یک بار انجام دهید. آزمایش‌های عملکرد کبدی را نیز انجام دهید.
بروز نشانه‌های تضعیف مغز استخوان، تهوع و استفراغ، دو بینی، عدم تعادل و کولاپس قلبی-عروقی از علائم مسمومیت با کاربامازپین محسوب می‌شود.
در طول درمان با کاربامازپین، شرایط ذهنی بیمار را بررسی کنید.

مراقبت‌های بیمار و خانواده:

در روزهای اول درمان از انجام فعالیت‌هایی که به هوشیاری کامل نیاز دارند، پرهیز کنید.
سوسپانسیون کاربامازپین را قبل از مصرف، به خوبی تکان دهید.
کاربامازپین سبب می‌شود پوستتان مستعد آفتاب سوختگی شود. بنابراین در طول درمان از ضد آفتاب مناسب استفاده کنید.
آب گریپ‌فروت می‌تواند با تأثیر کاربامازپین تداخل داشته باشد. در این مورد با پزشکتان مشورت کنید.
از قطع ناگهانی کاربامازپین بپرهیزید؛ زیرا قطع ناگهانی می‌تواند تشنج را افزایش دهد.
نشانه‌های تب و لرز، بثورات جلدی، ادرار تیره، مدفوع کم رنگ، زردی پوست و چشم‌ها، گلودرد و شکم درد را گزارش کنید.
در زمان مصرف دارو از روش‌های مطمئن پیشگیری از بارداری علاوه بر مصرف داروهای خوراکی ضدبارداری استفاده کنید.
درهنگام درمان با کاربامازپین، لازم است مرتب آزمایش خون انجام دهید.
مصرف همزمان کاربامازپین با الکل ممنوع است.
برای کاهش نشانه‌های گوارشی می‌توان کاربامازپین را با شیر و یا غذا مصرف کرد.