دانشمندان فرانسوی اثبات کردند که سگ ها می توانند بوی یک تشنج صرعی را درک کنند. کمیتۀ پژوهشی دانشگاه رنه ( Renne )  امیدوارند این یافته بتواند راه هایی برای جلوگیری از وقوع تشنج در افراد به وجود آورد.

این یافته سگ ها را شامل می شود با  بینی های الکترونیک، که قادرند بوی وقوع قریب الوقوع بودن تشنج را بفهمند.

پیش از این هم سگ ها نشان داده بودند که می توانند بیماری هایی مانند سرطان ، پارکینسون، مالاریا و دیابت را با بوکشیدن متوجه شوند.

در آخرین یافته، پنج سگ تربیت شدند تا بوی عرق بدن بیماری که تشنج داشته را تشخیص دهند. سپس به آنها هفت نمونه عرق از بیمارانی دادند که درحال استراحت بودند یا ورزش می کردند یا تشنج داشتند. دو  سگ دو سوم زمان طول کشیدتا  نمونه های تشنج را  پیدا کنند و سه تای دیگر 100 درصد دقیق بودند.

این یافته می گوید : نتایج، فوق العاده واضح بود و اولین گام به سوی تشخیص بوی خاص تشنج برداشته شد.

این پژوهش نیاز به جزئیات تجزیۀ  شیمیایی عرق بدن، برای تشخیص ترکیب های خاص موجود در آن دارد.

این پژوهش  نشان داد که تشنج های صرعی تغییری در بوی بدن افراد ایجاد می کنند.

دکتر آملی کاتالا از دانشگاه رنه به خبرنگار بی بی سی گفت : تحقیق های بیشتری در آینده مورد نیاز است؛ ولی این احتمال وجود دارد که تحریک کننده ها، برخی هورمون های عصبی را در بدن آزاد کنند، که در نهایت باعث به وجود آمدن این بو  می شود یا مولکول های مرتبط با استرس و مسیرهای آنها، در ایجاد این بو تأثیر داشته باشند. البته تمام تئوری ها، نیاز به بررسی دارند.

ولی پژوهشگران امیدوارند که این موضوع بتواند در نهایت به بیماران کمک کند.

این یافتۀ رضایت بخش می تواند پیشرفت هایی را در تشخیص تشنج و جلوگیری از آن به وجود آورد و  می تواند به فرد مبتلا،  فرصت دهد قبل از این که تشنج آغاز شود؛ از کسی کمک بگیرد یا به جایی برود که امن تر است.

طبق گزارش های سازمان بهداشت جهانی تقریباً حدود 50 میلیون نفر در جهان مبتلا به صرع هستند. بنابراین صرع یکی از شایعترین بیماری های سیستم مغز و اعصاب است. در بعضی بیماران، صرع با یک آسیب جدی به مغز شروع می شود؛ در حالی که در برخی دیگر، ممکن است تشنج ها از بدو تولد دیده شوند. تشنج ها می توانند خیلی کوتاه بوده و به ندرت قابل مشاهده باشند یا برعکس، ساعت ها طول بکشند. در بعضی تشنج های موضعی وضعیتی وجود دارد که اصطلاحاً به آن “اورا” می گویند؛ که در واقع یک احساس پیش از وقوع تشنج است.

اورا اصطلاحی است که در بعضی افراد برای توصیف احساس پیش آگهی قبل از تشنج، استفاده می شود. در واقع اورا در صرع، یک تشنج موضعی با هوشیاری است.

اورا می تواند یک احساس، یک تجربه، یا یک حرکت که در افراد مختلف، متفاوت است؛ باشد. همچنین می تواند یک علامت هشدار برای وقوع تشنج در پیش رو هم باشد.

اورا  می تواند طیف وسیعی داشته باشد، از احساس های بینایی گرفته تا وضعیت های روانی مثل احساس آشنایی از چیزی  که به نظر می رسد قبلاً هم آن را دیده اند.

اگرچه در یک مطالعه، یافته ای مبنی بر میزان 64 درصدی از بیمارانی بود که تجربۀ اورا داشتند، ولی به این موضوع در مبحث صرع هنوز خیلی پرداخته نشده است.

از این رو با چند نفر از بیماران در مورد تجربه هایشان از اورا صحبت کرده ایم :

ریچارد یک مرد 52 ساله است که تشخیص صرع لوب فرونتال از دو سال پیش داشته است :

تشنج های من فقط 10 تا 20 ثانیه طول می کشد. بنابراین تشنج هایم قابل مدیریت کردن هستند. سخت می توانم تجربه واقعی از تشنج هایم را توضیح دهم. ولی در کل یک احساس نشاط است. معمولاً با یک احساس عجیب آشنایی از جایی که انگار وقتی کوچک بوده ام، آن را دیده ام، شروع می شود و تقریباً برای یک لحظه وارد وجود متفاوتی می شوم؛ انگار وارد  دنیاهای موازی می شوم.

من هرگز از داروهای روان گردان استفاده نکرده ام. ولی وقتی اورا را با چیزهای دیگر مقایسه می کنم، به نظرم می رسد شبیه احساس   مصرف هروئین است. همانطور هجوم می آورد ؛ همانطور به طرزی عجیب و غریب از آن لذت می برم.

اورا می تواند دردسرساز هم باشد، مثلا زمان رانندگی من مسیرم را گم می کنم یا در مغازه ها رمز کارت اعتباری ام را فراموش می کنم. یا در محل کار ممکن است به نظر بیکار برسم که خیلی مرا تحت فشار قرار می دهد.

با این همه، من گیج و سردرگم خواهم بود تا یک دو دقیقه بگذرد و حالم بهتر شود. 

مرگ ناگهانی در صرع چیست؟

مرگ ناگهانی در صرع به زمانی گفته می شود که فرد مبتلا به صرع به شکلی غیرمنتظره فوت کند و قبل از آن در حالت سلامت معمول خود بوده باشد. برای فوت، دلیلی که مبتنی بر حادثه یا اورژانس تشنج ( تشنج پایدار ) پیدا نمی شود. بعد از نمونه برداری هم دلیلی برای فوت یافت نمی شود.

مرگ ناگهانی در صرع چه قدر شایع است؟

• هر سال یک نفر از 1000 نفر در بزرگسالان و یک کودک از 4500 کودک مبتلا به صرع، بر اثر SUDEP فوت می کنند.
• افراد با تشنج های کنترل نشده در خطر بیشتر قرار دارند.
• تاکنون افراد مبتلا به صرع میوکلونیک یا ابسانس در خطر مرگ ناگهانی شناخته نشده اند.

دلیل مرگ ناگهانی چیست؟

کسی نمی داند چه چیزی علت مرگ ناگهانی است؛ ولی به موارد زیادی در این خصوص توجه می شود. مرگ ناگهانی معمولاً در شب یا هنگام خواب اتفاق می افتد؛ زمانی که هیچ شاهدی برای فوت وجود ندارد و پرسش های زیادی در این مورد بی جواب می مانند. گمان می رود که فرد قبل از فوت، تشنج کرده باشد، اما این مسئله در همۀ موارد قطعی نیست.

پژوهش های انجام شده در مورد علل احتمالی مرگ ناگهانی، روی مشکلاتی که در زمان تشنج در تنفس، ریتم قلبی و عملکرد مغز رخ می دهند، تمرکز کرده اند.

• تنفس : در تشنج، فرد خیلی کوتاه دچار ایست تنفسی می شود ( آپنه ) . اگر این ایست تنفسی بیش از حد طولانی شود، ممکن است سبب کاهش میزان اکسیژن در قلب و مغز شود. کمبود اکسیژن اگر درمان سریع نگیرد، یکی از عوامل تهدید کنندۀ زندگی است. همچنین گاهی اوقات راه هوایی فرد، در زمان تشنج تونیک کلونیک  مسدود می شود؛ که می تواند منجر به خفگی فرد گردد.
• ریتم قلبی : بندرت تشنج می تواند منجر به ریتم خطرناک قلبی یا ایست قلبی شود.
• عملکرد مغز : تشنج ها ممکن است عملکرد حیاتی در ساقۀ مغز را مسدود یا مختل کنند. این منطقه مسئول ضربان قلب و تنفس است . تغییر در عملکرد مغز، می تواند تغییرهای خطرناکی در ریتم قلب و تنفس بوجود آورد.
• سایر : مرگ ناگهانی بیش از یک دلیل دارد. ممکن است ترکیبی از مشکلات تنفسی و ریتم نامتعادل قلبی و تغییر در عملکرد مغز  در آن دخیل باشند؛ یا ممکن است به دلیل عواملی باشد که هنوز محققان نیافته اند.

چه کسانی در خطر مرگ ناگهانی قرار دارند؟

بزرگترین عامل خطر مرگ ناگهانی، تشنج های متعدد به ویژه تشنج های منتشر تونیک – کلونیک است.

سایر عوامل خطرزا عبارتند از :

• عدم مصرف دارو به صورت منظم
• قطع ناگهانی دارو
• سنین بین 20 تا 40 سال
• کم توانی ذهنی ( ضریب هوشی کمتر از 70 )

مطالعات نشان داده است که افرادی که میزان بیشتری از داروهای ضد تشنج را مصرف می کنند، ممکن است در خطر بیشتری از مرگ ناگهانی قرار بگیرند. افرادی که چند نوع داروی ضد صرع مصرف می کنند ؛ احتمالاً نوع شدیدتری از صرع را تجربه می کنند. تعداد بیشتر تشنج ها ، خطر مرگ ناگهانی را بالا می برد و  نه مصرف داروها .

 صرع نوعی اختلال در عملکرد مغز است که منجر به تکرار حمله های تشنجی می شود. این اصطلاح را زمانی می توان به کار برد که معیارهای زیر وجود داشته باشد :

1. بروز حداقل دو تشنج که فاصله بین تشنج ها حداقل 24 ساعت باشد.

2. علت بروز تشنج،  تب، عفونت سیستم عصبی یا اختلالات الکترولیتی و عوامل گذرا نباشد.

 به صرف وقوع یک تشنج، نمی‌توان گفت فردی مبتلا به صرع شده‌ است. در مواردی که تشنج در اثر عامل محرک، بروز کرده باشد؛ با رفع عامل، مثلاً افت قند خون و یا کمبود کلسیم، تشنج ها نیز متوقف می‌شوند. اما اگر بدون وجود علت و یا بعد از کنترل و یا برطرف کردن عوامل برانگیزاننده،  تشنج ها بازهم تکرار شدند؛ احتمال صرع مطرح می‌شود.

تقریباً از هر 200 نفر، یک نفر مبتلا به صرع و از هر 50 نفر یک نفر تشنج را در طول زندگی خویش تجربه کرده است. هر سال بیش از 30 هزار نفر دچار صرع می شوند که ده هزار نفر آنان از کودکان هستند.

شیوع صرع در جوامع مختلف، بین نیم  تا یک درصد جمعیت جامعه گزارش شده است. این بیماری در کودکان و سالمندان بیشتر به چشم می‌خورد و در زنان و مردان، تقریباً به یک نسبت دیده می‌­شود.

پيچيدگی اين اختلال ناشی از آن است كه در پيچيده‌ترين اندام انسان، يعنی مغز به وجود می آید و عقايد و خرافات و ديدگاه های عجيب قوم‌ها و ملت‌های گوناگون دربارۀ آن، به ابهام و نگرش‌های نادرست کمک کرده است.

تاريخچۀ صرع

          صرع يكی از قديمی‌ترين و درمان پذيرترين بيماری‌های شناخته شده است؛ كه به صورت‌های مختلف مانند کاهش ناگهانی هوشياری، مات‌ شدن، افتادن و…. ظاهر می‌شود. در قديم، مردم عقيده داشتند كسی كه دچار اين حالت‌ها می‌شود، “ جن“ يا “شيطان“ در جسم او حلول كرده است.

 بر مبنای اين عقايد خرافی، برای درمان فرد مبتلا، از راه‌های مختلفی كوشش می‌کردند تا شيطان از درون جسم او، بيرون رانده شود. گاهی بيرون كشيدن ارواح خبيثه از بدن آنها، بسيار ظالمانه انجام می‌شد؛ آنها را شكنجه می‌كردند یا با ابزارهایی ابتدائی مانند سنگ‌های تيز، جمجمه هايشان را سوراخ می‌كردند يا به سحر و جادو متوسل می‌شدند.

يونانيان باستان به اين بيماری، به عنوان بيماری مقدس نگاه می‌كردند و معتقد بودند فقط يكی از خدايان می‌تواند سبب سقوط بيمار بر روی زمين و تكان‌های شديد او شود و سپس قبل از مرگ كامل بيمار، مجدداً او را زنده كند.

بقراط اولين كسی بود كه با اين نظريه مخالفت كرد. اين پزشک يونانی در حدود 2450 سال قبل از میلاد، معتقد بود صرع يک  بيماری و با منشأ اختلال مغزی است.

با گذشت قرن‌ها و با كشف راه‌های مختلف درمان اين بيماری، قدم مهمی در مورد ماهيت اين اختلال برداشته شد و معلوم  شد صرع نوعی اختلال در كار سلول‌های مغزی است.