والپروئیک اسید (والپروات سدیم، دی والپروئکس) یکی از داروهایی است که می‌تواند از بروز تشنج جلوگیری کند و صرع را کنترل می کند. این دارو به تنهایی یا به همراه داروهای دیگر برای درمان صرع مصرف می‌شود.

اشکال دارویی :

• قرص انتریک کوتد: 200 میلی گرم
• قرص آهسته رهش: 200 میلی گرم
• کپسول: 500 میلی گرم
• شربت: 200 میلی گرم بر 5 میلی لیتر
• تزریقی: 100میلی گرم بر میلی لیتر، 4 میلی لیتر

موارد و روش مصرف:

• داروهای والپروئیک اسید در کنترل تشنج های پیچیده (پارشیال کمپلکس) استفاده می شوند. والپروئیک اسید ممکن است به تنهایی یا با سایر داروهای ضد صرع تجویز شود.

نکته های مهم:

• در صورتی که والپروئیک اسید توام با سایر داروهای ضد صرع تجویز شود میزان مصرف آن با توجه به میزان مصرف سایر داروها و واکنش بالینی بیمار تعیین می شود.
• والپروئیک اسید نباید در دهان خرد یا فشار داده شود.
• معمولاً مصرف اسید فولیک قبل از باردار شدن و در طول بارداری، به خانم هایی که با والپروئیک اسید تحت درمان بوده اند، توصیه می شود؛ تا احتمال بروز عوارض جانبی در جنین کاهش یابد.
• نام های تجاری والپروئیک اسید، دپاکین؛ رهاکین و شربت اورفیریل است. 

تداخلات دارویی:

تداخلات دارویی والپروئیک اسید عبارت است از:

• فنی توئین، کاربامازپین و فنوباربیتال می توانند دفع والپروئیک اسید را افزایش دهند.
• آسپرین، فلبامات، آنتی بیوتیک های گروه کارباپنم، ریفامپین، آنتی اسیدها، کلرپرومازین، هالوپریدول، سایمتیدین و رانیتیدین، ضد افسردگی های سه حلقه ای،  بنزودیازپین ها، اتوسوکسیمید، لاموتریژین، توپیرامات، وارفارین، لیتیوم و قرص های ضد بارداری نباید همزمان با والپروئیک اسید تجویز شوند.

عوارض جانبی:

هر دارو ممکن است عوارض جانبی ناخواسته ای نیز داشته باشد. اگرچه تمام این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود؛ ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر لازم است با پزشک معالج مشورت نمایید.

عوارض والپروئیک اسید عبارت است از:  

• سیستم عصبی:  راه رفتن در خواب، گیجی، دو بینی، تاری دید، عدم تعادل، نیستاگموس، ناپایداری خلقی، افسردگی
• سیستم گوارش:  تهوع، استفراغ، شکم درد، اسهال، بی اشتهایی، سوء هاضمه، مسمومیت کبدی، یبوست
• تنفسی:  سندرم شبه آنفلوآنزا، عفونت، برونشیت، رینیت
• خونی:  ترمبوسیتوپنی، اکیموز
• سایر:  سردرد، ضعف، ریزش مو، کاهش وزن، تب

مصرف در بارداری و شیردهی:

• بارداری:  تأثیر والپروئیک اسید بر جنین قابل توجه است. والپروئیک اسید می تواند در بارداری، احتمال بروز نواقصی را در جنین داشته باشد والپروئیک اسید نباید در خانم هایی که در سن باروری هستند، استفاده شود؛ مگر آن که ضرورتی برای آن وجود داشته باشد. اگر والپروئیک اسید در دوران بارداری استفاده شود، باید به صورت مونوتراپی و در پایین ترین میزان مؤثر و به صورت فراورده هایی باشد که آزادسازی دارو در آن ها آهسته است.

شیردهی: اثر قطعی والپروئیک اسید در شیردهی گزارش نشده است. از نظر تئوری، نوزادان شیرخوار در خطر سمیت کبدی قرار دارند. شیردهی در صورت مونوتراپی مادر با والپروئیک اسید به نظر نمی رسد بر رشد نوزاد، تأثیر منفی بگذارد.

• مراقبت های پزشکی – پرستاری:

• قبل از شروع درمان با والپروئیک اسید در مورد بیماری کبدی یا سابقۀ آن از بیمار سؤال کنید. آزمایش های عملکرد کبدی را بررسی کنید.
• قبل از شروع درمان با والپروئیک اسید از عدم بارداری بیمار اطمینان حاصل کنید.
• در طول درمان با والپروئیک اسید، عملکرد کبدی، گوارشی، ذهنی و روانی بیمار را کنترل کنید.
• فهرستی از داروهای مصرفی بیمار را در اختیار پزشک قرار دهید.
• از بیمار بخواهید والپروئیک اسید را مطابق با دستور پزشک مصرف کند.
• از خرد کردن و  جویدن کپسول والپروئیک اسید باید اجتناب شود.
• در طول درمان با والپروئیک اسید، وضعیت تشنج را ارزیابی کنید و از واکنش مناسب بالینی اطمینان حاصل کنید.
• در صورت عدم کنترل تشنج ها، پزشک را در جریان قرار دهید.

مراقبت های بیمار و خانواده:

• کپسول والپروئیک اسید را کامل ببلعید. از جویدن و  خرد کردن آن بپرهیزید. کپسول والپروئیک اسید باید با آب مصرف شود.
• داروی والپروئیک اسید باید مطابق با میزان توصیه شده و در زمان مناسب مصرف شود. این دارو نباید ناگهانی قطع شود، زیرا احتمال بروز تشنج را به همراه دارد. والپروئیک اسید تدریجاً و تحت نظر پزشک قطع خواهد شد.
• وجود هر گونه سابقۀ بیماری کبدی، کلیوی و اختلال روانی، آن را به پزشک اطلاع دهید.
• در صورت مصرف والپروئیک اسید ممکن است نتایج برخی از تست های آزمایشگاهی تغییر کند. بنابراین مسئول آزمایشگاه را در جریان مصرف والپروئیک اسید قرار دهید.
• در طول درمان با والپروئیک اسید در صورت داشتن علائمی مانند تهوع، استفراغ، درد در بخش بالایی شکم، از دست رفتن اشتها، ادرار تیره، مدفوعی به رنگ خاکستری و زردی فوراً با پزشک تماس بگیرید. این علائم می تواند نشان دهندۀ مسمومیت کبدی باشد.
• در صورت بروز علائمی مانند تغییرات خلقی و رفتاری، اضطراب، حمله های پانیک، مشکل خواب، احساس بی قراری، بیش فعالی و یا پرخاشگری فوراً پزشک را مطلع سازید.
• در طول مصرف داروی والپروئیک اسید، ممکن است به سادگی دچار خونریزی شوید. بنابراین زمان انجام کارهایی مانند مسواک کردن مراقب باشید.
• در طول درمان با والپروئیک اسید از انجام کارهایی که به هوشیاری زیادی نیاز دارند مانند رانندگی بپرهیزید.
• سایر داروهای مصرفی خود را به پزشک اعلام کنید.
• در طول درمان با والپروئیک اسید از روش های مطمئن ضد بارداری استفاده کنید.

بعضی از جوانان زمانی که برای اولین بار از این دارو استفاده می‌کنند، افکار خودکشی را تجربه می‌کنند. در مورد تغییر خلق و خو لازم است هوشیار باشید و هر گونه علائم یا بدتر شدن آن را به پزشک، اطلاع دهید. پزشک شما باید در ویزیت‌های منظم، پیشرفت شما در درمان را بررسی کند.

چه اتفاقی می افتد اگر شما یک بار مصرف این دارو را فراموش کنید؟

به محض اینکه میزان فراموش شده را به یاد آوردید، آن را مصرف کنید. اگر تقریباً زمان نوبت بعدی مصرف دارو است، از مصرف دوز فراموش شده اجتناب کنید. برای جبران میزان از دست رفتۀ قبلی، داروی اضافه استفاده نکنید.

اکس کاربازپین انواع خاصی از تشنج را در بیماران مبتلا به صرع درمان می کند. اکس کاربازپین ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با سایر داروها استفاده شود. اکس کاربازپین یک داروی ضد تشنج است و این عمل را با کاهش ایمپالس های عصبی غیر طبیعی در مغز انجام می دهد.

 اشکال دارویی:

• قرص روکش دار: 150، 300 و 600 میلی گرم

مکانیسم اثر:

• مکانیسم اثر اکس کاربازپین و متابولیت های فعال آن به درستی مشخص نیست؛ اما به نظر می رسد اکس کاربازپین، کانال های سدیم حساس به ولتاژ را بلاک می کند.

نکته های مهم:

• اکس کابازپین به نظر نمی رسد موجب وابستگی یا تحمل به دارو شود.
• اگر چه دوزهای بیش از 1200 میلی گرم در روز در افراد بالغ، اثربخشی مناسبی دارد؛ اما اغلب افراد نمی توانند عوارض جانبی ناشی از میزان زیاد اکس کاربازپین را تحمل کنند.
• میزان مصرف اکس کاربازپین باید در افراد مبتلا به بیماری های کلیوی کاهش یابد.
• در سه ماهۀ اول درمان، ممکن است  مقدار سدیم کاهش یابد. کاهش مقدار سدیم معمولاً علائمی ندارد و با قطع مصرف اکس کاربازپین برطرف می شود.
• تأثیر اکس کاربازپین بر تکرار تشنج در ده روز بعد از مصرف منظم اکس کاربازپین، قابل توجه است.

تداخلات دارویی:

• مصرف همزمان اکس کاربازپین با باربیتورات ها، فنی توئین و والپروئیک اسید اثربخشی اکس کاربازپین را کاهش می دهد.
• اکس کاربازپین اثربخشی داروهای ضدبارداری خوراکی را کاهش می دهد؛ زیرا برخی آنزیم های کبدی را مهار می کند.

عوارض جانبی:

هر دارو ممکن است عوارض جانبی ناخواسته ای نیز داشته باشد. اگرچه تمام این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود؛ ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر لازم است با پزشک معالج مشورت نمایید.

 عوارض داروی اکس کاربازپین عبارت است از:

• سیستم عصبی:  سردرد، سرگیجه، اضطراب، تب، تشنج، ناهماهنگی یا بی نظمی در عضلات، عدم تعادل، مشکلاتی در تکلم، دشواری در تمرکز.
• گوارشی:  تهوع و استفراغ، اسهال، یبوست، سوء هاضمه.
• قلبی – عروقی:  ورم، کاهش فشار خون، درد قفسه سینه.
• سایر:  تاری دید، دو بینی، نیستاگموس (حرکات غیر ارادی و ریتمیک چشمی)، راش جلدی و سینوزیت.

مصرف در بارداری و شیردهی:

• بارداری:  اکس کاربازپین و متابولیت فعال آن از جفت عبور می کنند. اکس کاربازپین ساختاری شبیه به کاربامازپین دارد که این دارو به عنوان تراتوژن در انسان در نظر گرفته می شود. به همین دلیل اکس کاربازپین نیز در انسان به عنوان عامل تراتوژن در نظر گرفته می شود.
• شیردهی: اکس کاربازپین عموماً در دوران شیردهی توصیه نمی شود. مصرف اکس کاربازپین در دوران شیردهی به اهمیت دارو برای مادر بستگی دارد.
• مراقبت های پزشکی – پرستاری:

• وضعیت ذهنی بیمار را در طول درمان با اکس کاربازپین بررسی کنید.
• قبل از درمان با اکس کاربازپین، بینایی سنجی و معاینه های پزشکی را بررسی کنید.
• تشنج ها را از نظر مدت، شدت و نشانه های همراه، مورد توجه قرار دهید.
• مصرف اکس کاربازپین در افراد بالای 65 سال باید با احتیاط باشد.
• برای کاهش نشانه های گوارشی، اکس کاربازپین را با شیر یا غذا تجویز کنید.
• برای رفع خشکی دهان ناشی از مصرف اکس کاربازپین آدامس یا آبنبات توصیه می شود.

مراقبت های بیمار و خانواده:

• از مصرف الکل، داروهای تضعیف کنندۀ سیستم عصبی مرکزی و هر گونه داروی غیر نسخه ای همزمان با اکس کاربازپین خودداری کنید.
• از انجام فعالیت هایی که به هوشیاری کامل نیاز دارند، در طول درمان با اکس کاربازپین خودداری کنید.
• در طول درمان با اکس کاربازپین ممکن است افکار خودکشی در بیمار ایجاد شود. در صورتی که بیقراری، افسردگی، حمله های پانیک و تغییر خلقی داشتید؛ پزشک خود را فوراً در جریان قرار دهید.
• در طول درمان با اکس کاربازپین در صورت بروز قرمزی، تورم، خارش، تب یا درد قفسه سینه فوراً با پزشک تماس بگیرید. این علائم می تواند نشان دهندۀ حساسیت به اکس کاربازپین باشد.
• علائمی مانند دشواری در دفع ادرار، وجود خون در ادرار و اضافه وزن می تواند نشانه ای از مشکلات کلیوی باشد.
• در صورتی که مشکلات کبدی دارید؛ پزشک را در جریان قرار دهید.
• اکس کاربازپین باید مطابق با دستور پزشک مصرف شود.
• از قطع ناگهانی اکس کاربازپین بدون مشورت با پزشک اجتناب کنید؛ زیرا احتمال ایجاد تشنج بیشتر خواهد شد.
• در طول درمان با اکس کاربازپین از روش های مطمئن ضد بارداری استفاده کنید. قرص های هورمونی ضد بارداری، ممکن است در پیشگیری از بارداری مؤثر نباشند. در این شرایط کاندوم انتخاب مناسبی است. در صورت داشتن قصد بارداری با پزشک مشورت کنید.

داروی اتوسوکسماید داروی ضد تشنج می باشد، که می تواند به تنهایی یا همراه با سایر داروها برای درمان تشنج ها در کودکان و افراد بالغ مورد استفاده قرار گیرد.

اشکال دارویی:

• قرص و کپسول: 250 میلی گرم
• شربت: 250 میلی گرم در 5 میلی لیتر

مکانیسم اثر:

•  اتوسوکسماید آستانۀ تشنج را افزایش می دهد. به نظر می‌رسد كه اتوكسيمايد با كاهش جريان كلسيمی خاص در سلول های عصبی تالاموس، اثر اختصاصی خود را بر صرع ابسانس اعمال می‌كند.

نکته های مهم:

• اتوسوکسیماید نباید در کودکان زیر 3 سال استفاده شود.
• تجویز اتوسوکسیماید در بیماران مبتلا به لوپوس، بیماری های کبدی و کلیوی و با سابقۀ افسردگی، اختلال های خلقی و یا افکار خودکشی باید با احتیاط صورت بگیرد.

تداخلات دارویی:

تداخلات داروی اتوسوکسماید عبارت است از:

• مصرف همزمان با داروهای تضعیف کنندۀ سیستم عصبی مرکزی، اثرات اتوسوکسماید را تشدید می کند.
• فنی توئین اثر اتوسوکسماید را کاهش می دهد.
• ایزونیازید مسمومیت با اتوسوکسماید را افزایش می دهد.
• آنتی سایکوتیک ها و ضد افسردگی ها بر خلاف اثر اتوسوکسماید، آستانۀ تشنج را کاهش خواهد داد.

عوارض جانبی:

هر دارو ممکن است عوارض جانبی ناخواسته ای نیز داشته باشد. اگرچه تمام این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود؛ ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر لازم است با پزشک معالج مشورت نمایید.

عوارض داروی اتوسوکسماید عبارت است از:

• سیستم عصبی:  سردرد و سرگیجه، لتارژی، عدم تعادل، خواب آلودگی، تحریک پذیری، سرخوشی.
• گوارشی:  تهوع و استفراغ، بی اشتهایی، شکم درد، کاهش وزن.
• خونی:  آنمی آپلاستیک، لکوپنی، خونریزی واژینال، پان سیتوپنی.
• سایر:  راش جلدی، خارش، پرمویی، سندرم استیون جانسون، میوپاتی.

مصرف در بارداری و شیردهی:

• بارداری:  در انسان مطالعۀ کنترل شده ای در دست نیست. ناهنجاری های گزارش شده در این مورد عبارت است از خونریزی خود به خودی در نوزاد، شکاف لب و یا کام، کوتاهی گردن و هیدروسفالی.
• شیردهی: اتوسوکسماید در شیر انسان ترشح می گردد. تأثیر اتوسوکسماید بر نوزادان مشخص نیست.

مراقبت های پزشکی – پرستاری:

• برای افزایش جذب بهتر است اتوسوکسماید با معدۀ خالی مصرف شود.
• در زمان درمان با اتوسوکسماید تست های عملکرد کلیوی و کبدی بررسی شود.
• سطح مؤثر درمانی باید حفظ شود.

مراقبت های بیمار و خانواده:

• در طول درمان با اتوسوکسماید از انجام فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری کامل دارد اجتناب کنید.
• اتوسوکسماید را مطابق با دستور پزشک استفاده کنید. از قطع ناگهانی دارو بپرهیزید، زیرا موجب افزایش تشنج ها می شود.
• داروی اتوسوکسماید نباید همراه با الکل استفاده شود، زیرا سبب بروز عوارض جانبی می شود.
• اتوسوکسماید ممکن است رنگ ادرار را صورتی یا قهوه ای کند.
• علائم مسمومیت دارویی را گزارش کنید.
• در طول مصرف داروی اتوسوکسماید از تماس با افراد مبتلا به بیماری های عفونی اجتناب کنید. در صورت داشتن علائمی از عفونت با پزشک تماس بگیرید.
• در طول درمان با داروی اتوسوکسماید لازم است آزمایش های خونی را مرتب انجام دهید. در این مدت عملکرد کلیوی باید مورد بررسی قرار گیرد.
• در صورتی که مشکوک به بارداری هستید، به پزشک اطلاع دهید؛ زیرا اتوسوکسماید می تواند سبب آسیب به جنین در حال رشد شود.
• در طول درمان با داروی اتوسوکسماید در صورت بروز تغییرات خلقی، رفتاری، اضطراب، حمله های پانیک و یا بیقراری، پزشک را در جریان قرار دهید.

این دارو به همراه داروهای دیگر برای کمک به کنترل تشنج استفاده می شود. این دارو متعلق به گروهی از داروهاست که به بنزودیازپین ها موسوم هستند و با اثر بر روی سیستم عصبی مرکزی موجب اثر آرام بخشی می شوند. کلوبازام به بهبود عملکرد یک مادۀ شیمیایی طبیعی موجود در بدن به نام (GABA)  کمک می کند.

اشکال دارویی:

• قرص خط دار 10 میلی گرم

شیوۀ مصرف:

کلوبازام به صورت خوراکی و همراه یا بدون غذا مصرف می شود.

دارو را به صورت مرتب و روزانه در یک ساعت معین مصرف نمایید.

اگر این دارو برای دورۀ طولانی استفاده شود، ممکن است که اثر بخشی آن کاهش یابد و برای دست یافتن به اثربخشی، نیاز به استفاده در مقادیر بالاتر وجود داشته باشد. درصورتی که احساس می کنید اثر بخشی دارو کاهش یافته است، به پزشک خود اطلاع دهید.

عوارض جانبی

عوارض جانبی در لیست زیر می تواند برای بیماران اتفاق بیفتد. درصورت بروز این عوارض به پزشک اطلاع دهید:

• خواب آلودگی
• سرگیجه
• خستگی
• سردرد
• یبوست
• افزایش وزن
• تب
• سرفه
• مشکل در خواب
• حالت تهوع

درصورت داشتن هریک از عوارض جانبی زیر فوراً به پزشک مراجعه کنید:

• تغییرات خلق و خو و رفتاری (آشفتگی، عصبی شدن، گیجی، از دست دادن حافظه)
• ضعف عضلانی
• از دست دادن هماهنگی
• لرزش انگشتان
• بروز تغییر در بینایی (دوبینی، تاری دید)
• لکنت زبان
• کاهش میل جنسی
• دردناک بودن ادرار

برخی از افرادی که از داروهای ضد صرع استفاده می کنند ممکن است با افسردگی، افکار خودکشی و یا سایر مشکلات روحی – روانی مواجه شوند. بیمار یا مراقبان بیمار در صورت مشاهدۀ تغییر غیر معمول و ناگهانی در رفتار و خلق و خو (علایم افسردگی، افکار یا اقدام مرتبط با خودکشی و آسیب به خود) باید به پزشک اطلاع دهند.

در موارد نادر کلوبازام می تواند سبب بروز واکنش های شدید پوستی شود. این وضعیت می تواند در هشت هفتۀ اول درمان با کلوبازام و یا شروع مجدد مصرف آن پیش بیاید. اگر به دلیل مصرف کلوبازام با چنین واکنش پوستی مواجه شدید؛ نباید مجدداً از آن استفاده کنید.

واکنش شدید آلرژیک به کلوبازام نادر است. در هر صورت اگر علایم واکنش آلرژیک داشتید؛ فوراً به اورژانس مراجعه کنید. این علایم می تواند شامل جوش های پوستی، خارش، تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه و مشکل در تنفس باشد.

موارد احتیاط

پیش از مصرف کلوبازام در مورد سابقۀ پزشکی خود با پزشک صحبت کنید؛ به ویژه در صورت داشتن میاستنی گراو، سابقۀ شخصی یا خانوادگی در سوء مصرف دارو ها یا اعتیاد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی، بیماری کبدی، بیماری کلیوی، گلوکوم، اختلال های روانی (افسردگی، روان پریشی)، مشکلات تنفسی (آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه، آپنه خواب)، اختلال های ماهیچه ای (ضعف، از دست دادن هماهنگی).

درصورت نیاز به عمل جراحی، جراح را از مصرف کلوبازام مطلع سازید.

این دارو می تواند باعث سرگیجه یا خواب آلودگی شود. مصرف مشروبات الکلی می تواند سبب تشدید این موارد شود. هنگام رانندگی و کار هایی که به دقت و هوشیاری نیاز دارند بیشتر احتیاط کنید.

کلوبازام در افراد سالمند و کودکان باید با دقت بیشتری مصرف شود. زیرا این افراد بیشتر در معرض عوارض جانبی هستند (به ویژه خواب آلودگی). این دارو در افراد مسن و کودکان به جای ایجاد خواب آلودگی می تواند سبب تحریک و هیجان شود.

این دارو در افراد باردار باید تنها در صورت نیاز ضروری مصرف شود. از آنجا که تشنج می تواند هم برای مادر و هم برای جنین آسیب برساند، توصیه می شود بدون دستور پزشک، مصرف دارو را متوقف نکنید. اگر قصد باردار شدن دارید و یا فکر می کنید باردار هستید؛ درمورد ادامۀ مصرف کلوبازام با پزشک مشورت کنید. از آنجا که کلوبازام می تواند باعث کاهش اثربخشی داروهای ضد بارداری شود؛ در مورد روش های مطمئن پیشگیری از بارداری با پزشک صحبت کنید.

توصیه می شود در طول دوران شیردهی از این دارو استفاده نشود. پیش از شیر دادن به نوزاد با پزشک خود مشورت کنید.

در صورت فراموش کردن مصرف دارو،  نوبت از دست رفتۀ دارو را به محض یادآوری، مصرف کنید. اگر تقریباً نزدیک به زمان مصرف نوبت بعدی هستید، از مصرف مقدار از دست رفته، چشم پوشی کنید. برای جبران کردن داروی از دست رفته، داروی اضافی مصرف نکنید.

در طول مصرف کلوبازام انجام آزمایش های مرتبط با خون، کبد، کلیه و تیروئید جهت ارزیابی وضعیت سلامتی و همچنین آگاهی از عوارض جانبی احتمالی ممکن است لازم باشد.

درمان دارویی صرع و به ویژه تشنج‌های مقاوم به درمان، یك هنر است. تجربه و مهارت یك متخصص مغز و اعصاب، بیشتر از علم او در این زمینه كاربرد دارد. در زیر چهارده نكتۀ کاربردی  برای كنترل دارویی تشنج‌های صرعی می‌آید:

1. درمان برای هر نوع صرع، با داروی انتخابی آن شروع می‌شود.

2. درمان در هر بیمار با یك نوع دارو شروع شود. این روش منجر به كاهش عوارض جانبی دارو و ارزیابی بهتر تأثیر درمانی آن دارو می‌شود. بیمار مبتلا، مصرف یك دارو را بهتر از چند دارو تحمل می‌كند.

3. درمان در هر بیمار با تجویز مقدار كم دارو شروع شود و اگر تشنج‌ها كاملاً قطع نشد، مقدار آن به ‌تدریج افزایش می‌یابد.

4. پس از شروع مقدار مشخصی از یك داروی ضدصرع و گذشت زمانی معادل پنج نیمۀ عمر، سطح سرمی آن به حد ثابت می‌رسد. بروز تشنج بعد از گذشت این زمان، مؤید مؤثر نبودن این مقدار از داروی ضدصرع است. ولی بروز تشنج قبل از این زمان، نشانۀ مؤثر نبودن دارو با این مقدار نیست.

5. در تقسیم روزانۀ مقدار داروی مصرفی، به نیمۀ عمر آن لازم است توجه شود. فقط فنوباربیتال را می‌توان یك بار در شبانه‌‌روز مصرف كرد. بقیۀ داروها به‌جز انواع آهسته رهش، باید حداقل دو بار در شبانه‌روز مصرف شوند.

6. چنانچه با مقدار كمی از دارو، تشنج‌های بیمار كاملاً كنترل شد؛ مقدار آن را به منظور رسیدن به سطح سرمی درمانی افزایش نمی‌دهیم؛ زیرا قبلاً به هدفمان یعنی كنترل كامل تشنج‌ها رسیده‌ایم و با این كار فقط عوارض دارو را افزایش می‌دهیم.

7. چنانچه تشنج‌های بیمار با حداكثر مقدار دوز درمانی دارو كنترل نشدند، باید این دارو را به‌تدریج در مدت چند هفته قطع كرد و داروی دیگری را به‌تدریج در همین مدت جایگزین كنیم.

8. چنانچه تشنج‌های بیمار، با انواع مختلف داروی ضدصرع به تنهایی كنترل نشد؛ از دو دارو یا بیشتر به‌طور همزمان استفاده شود. گرچه عوارض جانبی داروهای ضدصرع در زمان درمان با چند دارو، بیشتر از یك دارو است.

9. چنانچه تشنج‌های بیمار در زمان خاصی از شبانه‌روز بیشتر هستند؛ مقدار مصرفی دارو به نحوی تقسیم شود که در آن زمان خاص، بیشترین سطح سرمی و تأثیر درمانی را داشته باشد.

10. در انتخاب داروی ضدصرع، وضعیت اجتماعی و اقتصادی بیمار را در نظر بگیریم. به‌عنوان مثال در یك روستا با وضعیت معیشتی پایین و امکانات كم، تكرار آزمایش‌های خونی و آنزیم‌های كبدی در صورت تجویز سدیم والپروات و كاربامازپین میسر نیست. در این‌گونه بیماران، فنوباربیتال یا فنی‌توئین می‌تواند انتخاب منطقی باشد.

11. داروهای كمكی و جدید ضدصرع مانند توپیرامات، لاموتریژین، ویگاباترین، گاباپنتین و لوتیراستام، انتخاب اول در درمان صرع نیستند. این داروها گران‌ بوده و همیشه در دسترس بیماران نیستند. گرچه این داروها در عده‌ای از بیماران با صرع مقاوم مفید هستند؛ ولی در عده‌ای دیگر نیز تأثیر درمانی قابل توجهی ندارند. از این داروها باید به‌عنوان داروی كمكی در صرع‌های مقاوم به درمان استفاده شود.

12. چنانچه یك نوبت مصرف داروی ضدصرع توسط بیمار فراموش شود و یا به هر دلیل دیگری مصرف نشود، بلافاصله بعد از به خاطر آوردن و یا تهیۀ دارو، مقدار فراموش شده آن، قبل از نوبت بعدی مصرف شود.

13. درمان انتخابی صرع در زنان باردار و یا بانوانی كه قصد بارداری دارند، كاربامازپین و لاموتریژین است؛ چون حداقل عوارض را بر روی جنین دارد.

14. وقایع اضطراب‌آور، بحران‌های خانوادگی و شغلی و كم‌خوابی می‌توانند تشنج‌های بیمار را تشدید كنند. در این موقعیت‌ها، نیاز به تغییر در نوع و یا مقدار داروی ضدتشنج نیست، بلكه باید مسائل فوق برطرف شوند.

 دكتر كاویان قندهاری – دانشیار بیماری‌های مغز و اعصاب

به نظر می‌رسد كه افراد مبتلا به صرعی كه تشنج‌هایشان با داروهای ضدصرع كنترل نشده و يا بيمارانی كه عوارض جانبی سختی را تجربه می‌كنند، ممكن است درمان‌‌های مكمل را در نظر بگیرند.

انتخاب‌هايی كه در درمان‌های مكمل وجود دارند، عبارتند از:
داروهای گياهی، شل كردن عضلات يا ريلكسيشن، بيوفيدبك، طب سوزنی و ماساژ درمانی.

تأثير اين درمان‌ها در درمان صرع چيست؟

درمان‌های مكمل با مطالعات دقیق، به ندرت  ارزیابی شده‌اند. بدون مطالعه‌های بالينی دقيق و كنترل شده از این درمان‌ها، نمی‌توان محدودیت‌ها، اثرات مفيد یا مضر و يا بی‌اثری آنها را شناخت.
بيماران مبتلا به صرع بايد زیر نظر پزشک معالج خود به استفاده از درمان‌های مكمل بپردازند. همچنين به دليل افزايش استفاده از درمان‌های مكمل، بايد استفاده از اين درمان‌ها توسط بيمار و پزشک بيشتر بررسی شود.

درمان‌های گياهی

تقريباً بیست درصد از بيمارانی كه داروهای تجويز شدۀ پزشک را مصرف می‌كنند، از مكمل‌های گياهی نيز استفاده می‌كنند. درمان‌های گياهی از گل، برگ، ساقه، پوست و نيز ريشۀ گياهان گرفته می‌شود كه برخی از داروها به صورت مستقيم از اين بخش‌ها مشتق شده، اما برخی ديگر به شکل غيرمستقيم و به شکل‌های گوناگونی مانند فرآيند خشک كردن پوست درختان به وجود می‌آيند.
تاريخچۀ گياه درمانی مربوط به ماقبل تاريخ بوده است و بسياری از داروهای شیمیایی امروزی از گياهانی مشتق می‌شوند كه تأثير آنها در درمان گياهی به خوبی مشخص شده است.
شواهدی مربوط به قرون 18 و 19 ميلادی يافت شده‌اند كه بيانگر نقش درمان‌های گياهی و كاربرد آن در درمان صرع است. در این اسناد ماری جوانا و گل انگشتانه نمونه‌هايی هستند كه كمتر مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

• آيا درمان‌های گياهی بی خطر هستند؟

اكثر گياهان دارويی در مقادیر کم، بی‌خطر هستند. اما ممکن است عوارض جانبی مانند خارش، ناراحتی‌های گوارشی و سردرد را به دنبال داشته باشند.
 بعضی از محصولات گياهی كه به عنوان محرک تشنج گزارش شده‌اند عبارتند از: افدرا، پامچال، گل گاوزبان و روغن‌های گياهی مشتق شده از اكاليپتوس، رازيانه، پونه، رزماری، مريم گلی و كاسنی .

• آيا گياهان دارويی می‌توانند همراه داروهای ضدتشنج مصرف شوند؟

درمان‌های گياهی می‌توانند همراه داروهای ضدتشنج زیر نظر پزشک معالج مصرف شوند. برای مثال بعضی از داروهای گياهی می‌توانند سطح برخی از داروهای ضدتشنج مانند فنوباربیتال و فنی توئین را پايين بياورند.

 برعكس بابونۀ معطر می‌تواند باعث تشديد يا طولانی شدن  اثر دارويی فنوباربيتال شود.
گياهانی مانند سنبل طيب و گل ساعت نيز می‌توانند خاصيت تسكين‌دهندگی  فرآورده‌های فنوباربيتال و بنزوديازپين‌ها  را افزایش دهند. 

تشنج ها به دلیل اختلال عملکرد ناگهانی در سیستم الکتریکی مغز به وجود می آیند؛ که می توانند قسمتی یا تمام مغز را تحت تأثیر فعالیت بیش از حد خود قرار دهد. این امر به نوبۀ خود، موجب تغییرهای موقت در رفتار یا هوشیاری فرد می شود. تشنج ها می توانند حرکتی( شامل اسپاسم یا حرکت های پرشی) یا غیرحرکتی باشند.

یک تشنج غیرحرکتی که با اختلال هوشیاری و رفتارهای غیرارادی همراه است، تشنج موضعی پیچیده یا تشنج لوب تمپورال نام دارد. یک مشکل بزرگ در مدیریت تشنج های موضعی پیچیده، که یکی از شایعترین تشنج ها هم هست؛ تشخیص علائم آن در جامعه است. رفتارهای غیرمعمول مرتبط با تشنج های موضعی پیچیده، اغلب به عنوان مستی یا مشکل روانی سوءتعبیر می شوند. همچنین این نوع تشنج ممکن است به اشتباه، به عنوان رفتارهای پرخاشگرانه درک شود. عدم آگاهی جامعه منجر به این می شود که افراد مبتلا به تشنج های موضعی پیچیده، گاهی ناعادلانه دستگیر شوند ( و گاهی در جریان ماجرا، به شدت آسیب ببینند ) و به دلیل مستی، خشونت، عدم رعایت قوانین یا رفتارهای ناشایستی که ممکن است ناشی از تشنج ها باشند، تحت پیگیرد قانونی قرار بگیرند.

تشنج موضعی پیچیده و اتهام اقدام به جرم 

به طور معمول یک تشنج موضعی پیچیده با خیرگی در چشم ها و از دست دادن ارتباط با پیرامون فرد، شروع می شود. این علامت ها با حرکت های جویدن، بازی کردن با لباس یا انگشتان، من من کردن و حرکت های سادۀ تکراری غیرارادی ادامه می یابد. گاهی افراد بدون هدف و سرگردان راه می روند و در موارد نادری، فرد ممکن است در حال تشنج، خود را برهنه کند یا به شدت آشفته شود، جیغ بزند، بدود یا حرکت های کوبیدن با دست هایش یا دوچرخه زدن با پاهایش داشته باشد. این اقدام ها و حرکت ها در طول تشنج، معمولاً ناهماهنگ بوده و همراه با گیجی و بدون تمرکز هستند. ( بدون هدف خاصی نسبت به یک شیء یا شخص)

در زمان تشنج، فرد اصطلاحاً روی حالت “خودکار” قرار داده شده است. بنابراین اقدام های او کاملاً غیرارادی اتفاق می افتند و زمانی که هوشیاری بازمی گردد، فرد هیچ خاطره ای از آنچه در زمان تشنج اتفاق افتاده، ندارد.

بعد از چند دقیقه سیستم طبیعی مغز، فعالیت الکتریکی بیش از حد را که موجب تشنج شده، متوقف کرده و هوشیاری بازمی گردد. زمان بعد از تشنج، اصطلاحاً postictal نامیده می شود؛ که در این مدت، بهبودی از چند دقیقه تا یک ساعت یا بیشتر طول می کشد. در این مرحله، فرد معمولاً گیج بوده و خسته است؛ و به تدریج با طبیعی شدن عملکرد مغز، به اطراف خود آگاه می شود.

در طول این مدت، فرد به راحتی می ترسد، آشفته می شود و قادر نیست به شکلی مؤثر ارتباط برقرار کند و به ویژه زمانی که فردی با او روبه رو می شود، ممکن است پرخاشگر یا عصبی شود؛ چون این مواجهه را یک تهدید می بیند.

یک قانون اصلی در مدیریت هر تشنجی، این است که فرد نباید به هیچ عنوان محدود شود؛ مگر این که امنیت خود یا دیگران را به مخاطره بیندازد. محدود کردن فرد در حال تشنج یا فردی که تازه از حال تشنج، بازگشته است؛ بر خلاف نتیجۀ معهود، ممکن است حالت پرخاشگری فرد را تسریع یا تشدید کند. وقتی مقاومت فرد به محدودیت بیشتر می شود، تهدید به زندگی اش هم به همان میزان افزایش می یابد. محدود کردن فرد به ویژه با گرفتن صورت او رو به پایین و بستن دست هایش در پشت، می تواند خطرناک باشد.

در زمان تغییر هوشیاری، فرد مبتلا به تشنج موضعی پیچیده، ممکن است مرتکب اقدامی ناآگاهانه شود که به عنوان “جرم” تلقی شود. برای مثال برداشتن اشیاء، ربودن چیزی از فردی نزدیک به او، یا باز و بسته کردن درها، که ممکن است منجر به دستگیری و پیگیرد قانونی برای جرم هایی مانند دزدی از فروشگاه، حمله کردن یا رفتارهای ناشایست شود. این رفتارها معمولاً کلیشه ای هستند که در آنها، فرد هر بار که تشنج دارد، کاری شبیه به همان را انجام می دهد و معمولاً چون دچار اختلال هوشیاری است، نمی تواند کنترلی روی رفتار یا حرکت های خود داشته باشد.

هرگاه فردی در مورد یک رفتار مجرمانه، ادعا کند که رفتار مجرمانۀ او ناشی از یک تشنج بوده است؛ بهترین کسی که می تواند این ادعا را تأیید یا رد کند؛ متخصص مغز و اعصاب اوست که بیش از همه با ویژگی های تشنج فرد آشنا است.

گزارش شاهدان عینی از رفتار دقیق فرد (توصیفی که معمولاً از رفتارهای در زمان تشنج گفته می شود) می تواند به تشخیص اینکه فرد در حال اقدام، در وضعیت تشنج یا postictal بوده است، کمک کند. حضور یک متخصص آشنا با فرد و تشنج های او، در دفاع از هرگونه اتهام مجرمانه، می تواند حیاتی باشد.

توجه کنید که بعضی از وکلای مدافع، متوجه شده اند که ارائۀ شهادت حضوری یا نامۀ مکتوب از پزشک متخصص فرد، با قید چگونگی درمان که تاریخچه و الگوهای تشنج در آن ذکر شده باشد؛ خیلی مفید خواهد بود. به ویژه زمانی که تشنج ها روی رفتار فرد اثر گذاشته و به همان دلیل، فرد، متهم به اقدام مجرمانه شده باشد.

با این همه، اگر چنین مستنداتی موجود نباشد، تهیۀ یک گزارش ویدئومانیتورینگ از زمان تشنج واقعی می تواند کمک کننده باشد؛ چرا که در زمان فرآیند، هم نوار مغزی می تواند به تشخیص تشنج کمک کند و هم رفتار ضبط شدۀ موجود در ویدئو، الگوی تشنجی را نشان می دهد.

تاکنون نمونه های بسیاری بوده اند که فرد در حال تشنج، دستگیر شده است و متهم به مواردی همچون مستی، رفتارهای ناشایست، مقاومت برای دستگیری، ورود غیر قانونی و حتی حمله به پلیس شده اند.

این یک مشکل جدی است و نیاز به آموزش نیروهای پلیس برای تشخیص و مدیریت تشنج دارد.

نیروهای پلیسی که در این زمینه آموزش ندیده باشند؛ می توانند موجب شوند که فرد به زندان رود و در بیشتر موارد، در زندان هم، به دلیل نرسیدن داروهای ضدتشنج، که منجر به تشنج های بیشتر می شود؛ فرد دچار محرومیت بیشتر خواهد شد.

این مسئله نشان می دهد که لازم است نگاه خود را در این زمینه تغییر دهیم و نیروهای انتظامی و حتی وکلای مدافع در مورد صرع و انواع تشنج، آموزش های لازم را ببینند.

از آنجایی که عفونت ویروس کرونا تمام جهان را درگیر کرده است؛ مهم است بدانیم هنوز هیچ شواهد بالینی مبنی بر این که این عفونت، تشنج ها را در افراد مبتلا به صرع بیشتر می کند، به دست نیامده است. با این حال خوب است بدانیم که عفونت های ویروسی مانند کووید 19، پتانسیل عفونی کردن سلول های عصبی مغز و التهاب آن را دارند.

عفونت های ویروسی تنفسی در اغلب بیماران با نشانه های تب، سرفه، کوتاه شدن تنفس، گرفتگی سینه، سردرد، حالت تهوع، خستگی و یا از دست دادن حس بویایی و چشایی همراه است.

گزارش های نادری حاکی از این است که در مواردی، کووید 19 منجر به تشنج های تونیک کلونیک یا تشنج های طولانی مدت ( استاتوس) شده است.

به طور کلی تب و عفونت ویروسی به صورت بالقوه می تواند شدت و تعداد تشنج ها را تحت تأثیر خود قرار دهد. با این حال اطلاعات علمی کمی حاکی از اینکه چگونه از یک عفونت ویروسی، علائم عصبی به وجود می آیند؛ در دست است.

ویروس کرونا با آلوده کردن سلول های خونی، این پتانسیل را دارد که سلول های ایمنی بدن را تحت تأثیر خود قرار داده که آنها به نوبۀ خود، می توانند به سیستم عصبی مرکزی برسند. از طرف دیگر ممکن است ویروس به وسیلۀ اعصاب بویایی بینی که منجر به از دست دادن حس بویایی و چشایی می شود یا از راه عصب واگ، به سیستم عصبی مرکزی وارد شود.

همچنین کووید 19 می تواند در بعضی بیماران پدیده ای به نام “طوفان سیتوکین” به وجود آورد. سیتوکین ها پروتئین های کوچکی هستند که توسط سلول های ایمنی خاصی در بدن تولید شده و در مقابل ویروس یا باکتری مهاجم، برای دفاع از بدن، تغییرهایی به وجود می آورند. تولید بیش از حد این ماده، که با ویروس کووید تحریک شده است، می تواند برای بعضی از اندام ها تخریبگر باشد. سیتوکین ها همچنین در تب و تشنج در بیماران مبتلا به صرع نقش دارند. التهاب هایی که منجر به تب می شوند، می توانند سطح سیتوکین را افزایش دهند که منجر به افزایش تشنج می شود. سیتوکین ها می توانند از سد خونی مغز عبور کرده و منجر به آسیب مغزی در بیماران مبتلا به کووید شدید شوند.

در بیماران مبتلا به کووید شدید، عفونت همانگونه که ریه ها را درگیر می کند، سطح اکسیژن خون را کم کرده و منجر به ایجاد شکاف در سد خونی مغز می شود. در نتیجه عارضه هایی مانند افزایش تشنج، التهاب مغز و یا سکته اتفاق می افتد.

کرونا که سازمان بهداشت جهانی آن را به عنوان پدیده‌ای «همه گیر» شناسایی و اعلام کرد؛ تاکنون بیش از یک میلیون نفر را در جهان، به کام مرگ فرستاده است. اگرچه هرکسی می تواند دچار کرونا شود، اما این بیماری در سالمندان و افراد با بیماری های زمینه ای، خطر بیشتری دارد.

هم اکنون زمزمه هایی از تهیۀ موفقیت آمیز واکسن کووید19 به گوش می رسد. شرکت های دارویی متعددی، نتایجی را در گزارش های تحقیقی خود نشان داده اند. به نظر می رسد به زودی یکی از این واکسن ها، مجوز استفاده را خواهد گرفت.

به محض تأیید و اجازۀ استفاده از واکسن کووید، دسترسی به آن در ابتدا محدود خواهد بود. مقامات مسئول در امریکا، در حال بررسی اولویت ها بر اساس در معرض عفونت قرار گرفتن، خطر افزایش بیماری های زمینه ای ، خطر تأثیرات منفی اجتماعی و خطر انتقال عفونت به دیگران هستند. اولویت های زیر برای ایمنی سازی توسط کمیتۀ مشورتی بیماری های عفونی در آمریکا در نظر گرفته شده اند :

فاز 1 الف : کارکنان بهداشت و درمان و کارمندان مراقبت های بهداشتی
فاز 1 ب : کارگران و کارمندان اموری که با افراد تماس مستقیم دارند؛ مانند منشی های پاسخگو، معلم ها و سایر کارکنان مدرسه، و رانندگان وسایل نقلیۀ عمومی
فاز 1 ج : افراد با خطر بیشتر مانند افراد با بیماری های زمینه ای و سالمندان بیش از 65 سال
فاز 2 : افرادی که در گروه های بزرگ با هم زندگی می کنند، مانند زندانیان و بیماران آسایشگاه ها
فاز 3: نوجوانان و کودکان
فاز 4 : سایر افراد

این مرحله بندی فعلاً به صورت پیشنهاد مطرح شده است و به نظر می رسد اولین مرحلۀ تحویل واکسن در فاز اول، از انتهای ماه دسامبر 2020 تا ژانویه 2021 شروع شود.

برای اثربخشی واکسن، دو نوبت تزریق با فاصلۀ 3 تا 4 هفته درنظر گرفته شده است.

پرسش های رایج 

• چه کسانی باید واکسن کووید19 را دریافت کنند؟
واکسیناسیون کووید19 لازم است برای همه انجام شود. خطر بیماری جدی کرونا و گسترش آن، خیلی بیشتر از خطرهای مربوط به واکسیناسیون آن است.

• من سالم هستم. آیا باید واکسن بگیرم؟
حتی افراد سالم هم در معرض ابتلا به کووید19 و وخیم شدن حالشان هستند؛ پس پیشنهاد می شود آنها هم واکسن دریافت کنند. واکسیناسیون از گسترش ویروس توسط شما برای اطرافیانی که ممکن است نسبت به این بیماری آسیب پذیرتر باشند، جلوگیری می کند.

• من کرونا گرفته و بهبود پیدا کرده ام. آیا هنوز نیاز به واکسن دارم؟
هنوز مشخص نیست که بعد از بهبودی فرد از کرونا، چه زمانی فرد در مقابل ابتلای دوباره، مصونیت دارد. بعضی از داده ها می گویند که ایمنی طبیعی بعد از ابتلاء به کرونا، خیلی زیاد نیست. البته به عنوان یک پرسش، کمیتۀ بیماری های عفونی، هنوز به این سؤال دقیقاً پاسخ نداده است.

• آیا ماسک زدن، حفظ فاصلۀ اجتماعی و در خانه ماندن، جایگزین بهتری به جای واکسن نیست؟
با توجه به گسترش کووید19 در دنیا، حیاتی است که مصونیت در مقیاس بزرگ به وسیلۀ واکسیناسیون ایجاد شود، تا همه گیری کرونا در جهان متوقف شود. کووید19 اغلب در جوامع، از طریق افرادی که بدون علامت هستند منتشر می شود. افراد می توانند تا 14 روز، بدون هیچگونه علامتی این بیماری را به دیگران سرایت دهند و آنهایی که علامت دارند هم، دو روز پیش از شروع علائم، می توانند دیگران را آلوده کنند. این یعنی اگرچه مهم است که ماسک زدن، حفظ فاصلۀ اجتماعی و در خانه ماندن ادامه داشته باشد؛ اما برای محدود کردن این همه گیری، کافی نیست.

• آیا واکسن کووید19 خطری ندارد؟
اطلاعات به روز شده تاکنون، دال بر این هستند که واکسن تولید شده، بسیار امن است.
در آزمایش های بالینی تولید واکسن، بیش از 40 هزار نفر واکسن را دریافت کردند. شرکت تولید کننده باید حداقل نیمی از افراد شرکت کننده در آزمون بالینی را، بعد از دریافت دو نوبت از واکسن به مدت دو ماه و بیشتر پیگیری می کرد؛ تا اثربخشی و امنیت واکسن تأیید می شد.
علاوه بر این، مراکز کنترل و پیشگیری بیماری ها، به دقت امنیت واکسن را بررسی و به طور مستمر اطلاعات شفاف و دقیق را به کارکنان بهداشتی و مردم گزارش کرده است.

• چه عوارض جانبی در آزمایش بالینی واکسن کووید19 گزارش شده است؟
حدود 15 درصد از افراد، درد موضعی یا تورم را در محل تزریق واکسن داشته اند؛ که بهبود یافته است. حدود 15 درصد از افراد، سردرد، لرز، خستگی، درد عضلانی یا تب را در زمان کوتاهی بعد از تزریق واکسن تجربه کرده اند؛ که به معنی این بوده است که سیستم ایمنی بدن در مقابل واکسن، واکنش نشان داده است.

• آیا افراد مبتلا به صرع در خطر بیشتر عوارض جانبی هستند؟
مستنداتی مبنی بر این که افراد مبتلا به صرع در خطر بیشتر عوارض جانبی بعد از دریافت واکسن باشند، وجود ندارد. مثل هر واکسن دیگری، در بعضی افراد به دنبال بروز تب ناشی از واکسن و پایین بودن آستانۀ تشنج در آنها، ممکن است به ندرت تشنج اتفاق بیفتد. شواهدی مبنی بر این که واکسن کووید 19، صرع را بدتر کرده یا موجب آسیب به مغز می شود، وجود ندارد.

• واکسن کووید19 چگونه مؤثر خواهد بود؟
اطلاعات تجربی نشان می دهند که واکسیناسیون بعد از دو نوبت تزریق، حداقل 90 درصد در پیشگیری از علائم عفونت کووید19 و گسترش بیماری مؤثر بوده است. هنوز مشخص نیست که آیا واکسن به طور کامل از عفونت کووید جلوگیری می کند یا فقط از گسترش بیماری در بدن پیشگیری می کند.

• آیا بعد از واکسیناسیون، همچنان نیاز به استفاده از ماسک و حفظ فاصلۀ اجتماعی هست؟
بسیار مهم است که برای متوقف ساختن این همه گیری، حتی بعد از واکسیناسیون، همچنان از تمام موارد پیشگیری شامل ماسک، حفظ فاصلۀ اجتماعی و شستن دست ها استفاده کنیم. متخصصان به زمان بیشتری نیاز دارند تا در مورد میزان حفاظت واکسن کرونا در موقعیت های زندگی واقعی و اینکه این محافظت چه میزان طول می کشد، نکته های بیشتری بدانند. به علاوه افرادی که واکسن دریافت می کنند، باز هم در خطر ابتلاء به کرونا هستند؛ فقط بیماری آنها شدت پیدا نکرده و هنوز می توانند دیگران را آلوده کنند. استفاده از ماسک و حفظ فاصلۀ اجتماعی، به جلوگیری از انتشار ویروس کمک می کند.

1. آیا افراد مبتلا به صرع، در خطر بیشتری برای ابتلا به کرونا قرار دارند؟

صرع یکی از بیماری هایی است که با علامت تشنج مشخص می شود. بعضی از افراد تشنج هایشان به راحتی کنترل می شود و مشکل دیگری از نظر سلامتی ندارند و با دارودرمانی، هیچ تشنجی نخواهند داشت. ممکن است فرد مبتلا به صرع، بدون هیچ بیماری دیگری، تشنج های گاه و بی گاهی داشته باشد.
برای این دسته از افراد که فقط مبتلا به صرع هستند و مشکل دیگری ندارند:

1. خطر ابتلا به ویروس کرونا، بیش از دیگران نیست.
2. شدت بیماری کرونا هم در این افراد زیادتر نخواهد بود.

شواهدی وجود ندارد که نشان دهد افرادی که فقط صرع دارند، سیستم ایمنی ضعیفی دارند. آنها نباید به عنوان افرادی با “نقص سیستم ایمنی” درنظر گرفته شوند زیرا به دلیل داشتن تشنج ها دچار ” نقص ایمنی” نمی شوند. افرادی که انواع دیگری از صرع را با دلایل خاصی دارند و مشکلات جسمی همراه با صرع هم دارند؛ ممکن است سیستم ایمنی شان تحت تأثیر عوامل دیگری قرار گیرد. 

2. چه عواملی ممکن است خطر بروز کرونا را در یک فرد مبتلا به صرع افزایش دهد؟

بعضی از افراد بر خلاف این که تشنج هایشان کنترل شده است، بیماری های دیگری هم دارند که آنها را در معرض خطر بیشتر برای ابتلا به کرونا قرار می دهد:

• ممکن است بعضی افراد داروهایی که سیستم ایمنی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد؛ برای کنترل تشنج هایشان مصرف کنند ( مثلاً استروئیدها، کورتون ها یا درمان های ایمنی ). توجه به این نکته مهم است که بیشتر داروهای ضد تشنج هیچ اثری روی سیستم ایمنی ندارند.

• بعضی از افراد ممکن است مشکلات تاخیر تکامل یا مشکلات عصبی دیگری داشته باشند که سیستم ایمنی آنها را ضعیف می کند. این دسته از بیماران در خطر بیشتری برای علائم حاد بیماری های ویروسی قرار دارند.

• اگر افراد مبتلا به صرع مشکلات پزشکی دیگری داشته باشند، ممکن است آنها را در خطر بیشتر ابتلا و پیشرفت نشانه های ویروس کرونا قرار دهد:

◀️ برای مثال بیمارانی که مشکلات بلع دارند یا مکرر دچار آسپیراسیون (فروبردن غذا یا مایعات در ریه های خود) می شوند، در خطر بیشتری برای ابتلا به ذات الریه قرار دارند.
◀️ بیماران مبتلا به دیابت یا مشکلات قلبی – ریوی در خطر بیشتری برای ابتلا به کرونا قرار دارند.
بدون توجه به وضعیت شخصی، برای هر فرد مبتلا به صرع اهمیت دارد که دربارۀ خطر ابتلا خود و هرگونه احتیاط های پزشکی، با گروه مراقبان درمانی خود گفت و گو داشته باشد.

3. آیا استفاده از داروهای ضدتشنج، خطر عفونت کرونا را افزایش می دهد؟

به جز استروئیدها، کورتون ها و درمان های سیستم ایمنی؛ هیچ مدرکی دال بر این که داروهای ضد تشنج خطر عفونت ویروس کرونا را افزایش می دهند، وجود ندارد. اگر در مورد داروهای خود سؤالی دارید، معطل نکنید. حتماً با پزشک خود در مورد دغدغه هایتان، گفت وگو کنید.

• افراد مبتلا به صرع باید از مصرف منظم داروهای تجویز شده برای خودشان اطمینان داشته باشند.

4. اگر فکر می کنم کرونا گرفته ام، چه کار کنم؟

اول با یک مراقب بهداشتی گفت و گو کنید. نشانه های کرونا بسیار شبیه به آنفلوانزا یا سرماخوردگی است.
• شایعترین نشانۀ کرونا، تب، سرفه و تنفس سخت است. اگر این نشانه ها به میزان خفیف تا متوسط در شما وجود دارند، ممکن است مراقب بهداشتی به شما توصیه کند که در منزل بمانید. این یعنی خود را قرنطینه کنید. به مکان های عمومی نروید و دیگران هم نزد شما نیایند.
• این نشانه ها می تواند در منزل هم مداوا شود. از مراقب خود بپرسید :

◀️ چه داروهای بدون نسخه ای برای تشنج های شما بی ضرر است.
◀️ اگر لازم است تست کرونا بدهید.
البته وقتی نشانه ها در حد متوسط باشند، نیازی به آزمایش نیست.

• اگر علائم بهتر نشد یا مشکل تنفسی یا درد در شما بیشتر شد؛ با پزشکتان تماس بگیرید.
• اگر در خانواده، افراد دیگری هم هستند؛ سعی کنید از آنها دور بمانید. تا جایی که ممکن است در یک اتاق بمانید؛ از یک دستشویی استفاده کنید و ظرف و غذای مخصوص خود داشته باشید.
• اگر شما از فردی که مبتلا به کرونا شده است، مراقبت می کنید؛ سعی کنید از او دور بمانید. از دیگر دوستان یا اقوام خانواده که می توانند با امنیت بیشتری از فرد مبتلا مراقبت کنند؛ کمک بگیرید.
• اگر تشنج هایتان بیشتر شد، با پزشکتان تماس بگیرید.

5. آیا تشنج ها می توانند علامتی از ابتلا به ویروس کرونا باشند؟

تشنج ها نشانه ای از ابتلا به ویروس کرونا نیستند.
اما در مراحل انتهایی درگیری با ویروس کرونا، تخریب ارگان های بدن اتفاق می افتد؛ از جمله مغز. این حالت در تمام عفونت های تنفسی دیگر نیز پیش می آید. تحت این شرایط، ممکن است تشنج حتی در افرادی که صرع ندارند هم اتفاق بیفتد.
در افراد مبتلا به صرع، در صورت ابتلا به ویروس کرونا، احتمال تشنج های بیشتری وجود دارد.

6. آیا در صورت ابتلا به ویروس کرونا، تشنج ها بیشتر می شوند؟

زمانی که یک فرد مبتلا به صرع، بیمار می شود، به ویژه اگر با تب همراه باشد؛ ممکن است تغییری در تعداد تشنج ها یا افزایش تشنج ها دیده شود. از آنجایی که بیماری از نظر جسمی و روانی برای بدن یک عامل فشار تلقی می شود؛ می تواند سبب تشنج های بیشتری شود. همین حالت زمانی اتفاق می افتد که فرد درگیر ویروس کرونا شود. با این همه، اطلاعاتی که از کشورهای دچار همه گیری، جمع آوری شده نشان می دهد که در بیشتر موارد در افراد مبتلا به صرع، خطر شدت تشنج ها، زیاد نبوده است.
شما می توانید شانس ابتلا به ویروس کرونا را با مراقبت از خود، کاهش دهید. سعی کنید از عوامل تحریک کنندۀ تشنج ها بپرهیزید. مانند:

– مراقب مصرف منظم داروهای خود باشید. مصرف هیچ نوبتی را فراموش نکنید. ممکن است از حالت روتین خود خارج شده باشید؛ بنابراین اقداماتی برای کمک به خود برای یادآوری داروها انجام دهید :
▪️ روی تلفن همراه خود، زنگ یادآوری بگذارید.
▪️ از برچسب استفاده کنید.
▪️ از یک نفر خواهش کنید تا به شما یادآوری کند.
▪️ برای کارهای خود یک فهرست تهیه کنید که آنها را علامت می زنید.
▪️ از جعبۀ دارویی استفاده کنید.

– سعی کنید تا جایی که ممکن است مثل معمول غذا بخورید.
– سعی کنید خواب خوبی داشته باشید.

7. چگونه استرس و نگرانی خود را مدیریت کنم؟

اکنون زمان پرفشاری برای همه است. آدم ها ممکن است تنها باشند یا از تعداد زیادی از افراد مراقبت کنند. کارهای روزمره تغییر کرده است. گوش دادن به اخبار ممکن است مردم را بیشتر نگران و وحشت زده کند.
از آنجایی که نمی توانیم از این همه فشار، جلوگیری کنیم؛ هر کسی لازم است تا ببیند چگونه می تواند آنها را مدیریت کند. استرس مزمن، سیستم ایمنی فرد را ضعیف می کند. این حالت ممکن است شما را بیشتر در معرض بیماری ها قرار دهد. راه های مختلفی برای مدیریت استرس وجود دارد :
– برنامۀ روزانه داشته باشید. به موقع بخوابید و به موقع بیدار شوید.
– زمان های منظمی برای سایر کارها داشته باشید مانند نظافت، ورزش کردن یا سایر موارد.
– به موقع و با خانواده غذا بخورید.
– فعالیت های آرامبخش را در برنامۀ روزانه خود بگنجانید؛ مانند مطالعۀ کتاب، گوش کردن موسیقی، نقاشی یا طراحی یا هر فعالیتی که از آن لذت می برید.
– از مهارت های تن آرامی استفاده کنید. تنفس عمیق، مراقبه، یوگا یا سایر فعالیت ها می توانند مفید باشند.
– با دیگران در ارتباط باشید. یکی از مهمترین کارهایی که این روزها می توانیم انجام دهیم، مرتبط ماندن با یکدیگر است. به دوستان یا خانواده تلفن کنید؛ پیام بفرستید یا تماس های ویدئویی داشته باشید.

8. اگر تشنج هایم، با یا بدون بیماری، تغییر یا افزایش داشت؛ چه کار کنم؟

• در حال حاضر ترجیح بر این است که به هیچ عنوان به بیمارستان، اورژانس یا درمانگاه ها نروید؛ مگر آن که نیاز جدی داشته باشید. در بیشتر مواقع شما می توانید در منزل درمان شوید.

• به مطب پزشکان نروید. سعی کنید ابتدا با آنها تماس تلفنی داشته باشید. این کار خطر ابتلا به کرونا را در شما و دیگران کمتر می کند.