نام تجاری : مایزولین

این دارو به تنهایی یا به همراه داروهای دیگر در کنترل تشنج در بیماران مبتلا به صرع به کار می رود.

اشکال دارویی :

• قرص پریمیدون 250 میلی گرم
• قرص لیسکانتین 250 میلی گرم
• سوسپانسیون لیسکانتین 125 و 250 میلی گرم

پریمیدون یک باربیتورات با اثر ضد تشنجی است، که به تنهایی یا همراه با سایر داروهای  ضد تشنج در کنترل صرع تونیک- کلونیک، سایکوموتور و تشنج های فوکال به کار می رود.

مکانیسم اثر پریمیدون

• کاهش قابلیت تحریک نورونی و افزایش آستانۀ تشنج
• پریمیدون به دو ترکیب فعال متابولیزه می شود؛ فنیل اتیل مالونامید (فعالیت فنوباربیتال را افزایش می دهد) و فنوباربیتال

عوارض جانبی پریمیدون

هر دارو به موازات ایجاد اثر درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه همۀ این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود؛ ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

عوارض جانبی پریمیدون عبارت است از:

• سیستم عصبی مرکزی:  خستگی مفرط، سرگیجه، تحریک پذیری، خواب آلودگی، تغییر در خلق وخو، آتاکسی، بی ثباتی، لرزش، راه رفتن ناپایدار، احساس سبکی در سر
• سیستم گوارشی:  تهوع، استفراغ، بی اشتهایی، خشکی دهان
• سایر عوارض:  دو بینی، نیستاگموس، پر ادراری، لنفادنوپاتی، ورم، لکوپنی، استئومالاسی، مشکلاتی در هماهنگی و کنترل ماهیچه ها

مصرف در بارداری و شیردهی:

• بارداری:  خونریزی در نوزادانی که مادران آنها از پریمیدون یا سایر داروهای ضد تشنج استفاده می کردند گزارش شده است. بنابراین مصرف پیشگیرانۀ ویتامین K،  قبل و در طول زایمان برای خانم های بارداری که تحت درمان با داروهای ضد تشنج قرار دارند، توصیه می شود.
• شیردهی:  پریمیدون در شیر مادر به شکل قابل توجهی ترشح می شود. وجود خواب آلودگی در نوزادان شیرخواری که مادران آنها از پریمیدون استفاده می کنند، نشان می دهد مصرف پریمیدون در مادر باید قطع شود.

مراقبت های پزشکی و پرستاری:

• تشنج بیمار را در طول درمان با پریمیدون مورد توجه قرار دهید.
• وضعیت ذهنی بیمار را در طول درمان با پریمیدون بررسی کنید.
• بیمار را از نظر وضعیت تنفسی مورد توجه قرار دهید.
• درمان با پریمیدون ممکن است منجر به کم خونی، کاهش تعداد سلول های سفید و تعداد پلاکت ها شود.
• برای تأثیر کامل پریمیدون، چند هفته زمان لازم است.
• برای کاهش نشانه های گوارشی می توان پریمیدون را با غذا مصرف کرد.
• قبل از مصرف سوسپانسیون، آن را به خوبی تکان دهید.

مراقبت های بیمار و خانواده:

• مقدار مصرف پریمیدون باید توسط  پزشک تعیین شود.
• از قطع ناگهانی پریمیدون اجتناب کنید.
• به دلیل گیجی و خواب آلودگی در طول درمان با پریمیدون از انجام فعالیت هایی که به هوشیاری کامل نیاز دارد، اجتناب کنید.
• نشانه های دیسکرازی خونی (تب، گلودرد، زردی، بثورات جلدی) و واکنش های آلرژیک را گزارش کنید.
• از مصرف همزمان سایر داروهای تضعیف کنندۀ سیستم عصبی مرکزی، الکل و هر گونه داروی غیر نسخه ای همزمان با پریمیدون اجتناب کنید.
• در طول درمان با پریمیدون از تغییر وضعیت ناگهانی خودداری کنید.
• عدم تأثیرگذاری پریمیدون در درمان تشنج را به پزشک گزارش دهید.
• قرص های هورمونی در کنترل بارداری ممکن است همزمان با مصرف پریمیدون به درستی عمل نکند. بنابراین بهتر است از کاندوم نیز برای پیشگیری از بارداری استفاده کنید.

• در صورت فراموش كردن يك نوبت مصرف دارو، به محض به ياد آوردن، آن نوبت بايد مصرف شود. مگر اينكه تا زمان مصرف نوبت بعدي كمتر از يك ساعت باقي مانده باشد. از دو برابر كردن مقدار مصرف بعدي خودداري کنید.

نام تجاری:

• دیاموکس

اشکال دارویی:

• قرص:250 میلی گرم
• تزریقی:500 میلی گرم

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثر درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه تمام این عوارض، در یک فرد مشاهده نمی شود؛ ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید:

• خواب آلودگی، بی حسی و گیجی
• بثورات جلدی
• اسهال، استفراغ، بی اشتهایی، تهوع
• اختلال شنوایی، وزوز گوش
• سنگ کلیه، ادرار همراه با خون و دفع کریستال های ادراری
• آنمیهمولیتیک و آپلاستیک، لکوپنی
• نزدیک بینی موقت

مصرف در بارداری و شیردهی:

• مصرف استازولامید در بارداری زمانی مجاز خواهد بود که منافع آن بر خطرهای احتمالی اش غالب باشد. به دلیل این که استازولامید در شیر انسان ترشح می شود، مصرف آن در شیردهی باید با احتیاط انجام گیرد.

مراقبت های پزشکی – پرستاری:

• در صورت مصرف همزمان استازولامید با سولفونامیدها مراقب واکنش های متقابل باشید.
• روزانه وزن بیمار و میزان مصرف و دفع مایعات او را کنترل کنید.
• الکترولیت های سدیم و پتاسیم و کلر و عملکرد کلیه ها، قند خون و آزمایش های کبدی را کنترل کنید. در صورت نیاز، رژیم غذایی بیمار در راستای برطرف کردن کمبودهای موجود، اصلاح شود.
• فشار خون را در وضعیت های مختلف بررسی کنید و احتمال کاهش فشار خون وضعیتی را درنظر داشته باشید.
• استازولامید به دلیل تأثیر دیورتیک، باید صبح مصرف شود.
• در طول درمان با استازولامید مردمک چشم ها را از نظر اتساع و واکنش به نور بررسی کنید.
• در صورت تهوع، استازولامید را با غذا مصرف کنید، تا جذب آن کاهش یابد.

مراقبت های بیمار و خانواده:

• مقدار مصرف استازولامید، به وسیلۀ پزشک تعیین می شود.
• در صورت بروز عوارض جانبی به پزشک اطلاع دهید.
• مصرف استازولامید شما را مستعد آفتاب سوختگی می کند؛ بنابراین در طول درمان با استازولامید از ضد آفتاب مناسب استفاده کنید.
• در صورت نداشتن ورم، روزانه دو تا سه لیتر مایعات استفاده کنید.
• در طول درمان به دلیل بروز خواب آلودگی از انجام کارهایی که به هوشیاری بالا نیاز دارد اجتناب کنید.
• در طول مصرف دارو، اگر باردار هستید و یا قصد باردار شدن دارید؛ پزشک خود را در جریان قرار دهید.
• مصرف استازولامید در افراد بالای 65 سال باید با احتیاط باشد.
• در صورت ابتلا به دیابت، قند خون خود را مرتب بررسی کنید.

شکل دارویی:

داروی پرگابالین به سه شکل کپسول، محلول و قرص آهسته رهش موجود است. این دارو، دارویی خوراکی است که برای درمان صرع، درد عصبی، فیبرومیالژیا و اختلال اضطراب عمومی تجویز می‌شود. 

مکانیسم اثر :

 مکانیسم اثر ضد تشنج و ضد درد عصبی پرگابالین ناشناخته است. این تأثیر ممکن است مربوط به تمایل  اتصال بالای پرگابالین به زیر مجموعه آلفا 2 – دلتای کانال های کلسیم وابسته به ولتاژ در بافت مغز باشد.

موارد مصرف:

1. کنترل دردهای عصبی همراه با نوروپاتی محیطی دیابتیک
2. درمان کمکی در درمان صرع بزرگسالان
3. کنترل دردهای عصبی بعد از درگیری با ویروس هرپس زوستر
4. کنترل دردهای عضلانی
5. درمان اضطراب

موارد توجه:

1. در سالمندان به علت نقص وابسته به سن در کلیه، تنظیم میزان مصرف ضروری است.
2. در صورت پیشرفت میوپاتی و افزایش سطح کراتین کیناز سرم، باید مصرف دارو قطع شود.
3. کاهش مشخص تعدادپلاکت (حدود 20 درصد از سطح پایه ) در مصرف پرگابالین ثبت شده است.
4. در مصرف همزمان با داروهای آنتی دیابتیک و تیازولیدین ها، ورم در اندام ها دیده می شود.

عوارض جانبی :

 گیجی، خواب آلودگی، عدم تعادل، سردرد، لرزش، دردهای عصبی، خستگی، تاری دید، دو بینی، مشکلات بینائی، درد در حلق و بینی، سرگیجه، خشکی دهان، یبوست، افزایش اشتها، درد و التهاب مفاصل، درد پشت، اسپاسم عضلات، سینوزیت، احتمال ابتلا به عفونت، درد سینه

تداخل دارویی:

 –          داروهای تضعیف کنندۀ سیستم عصبی مانند الکل، لورازپام

–          پرگابالین همراه با تیازولیدین ها باعث احتباس مایعات و افزایش وزن می شوند. در نتیجه احتمال تشدید نارسایی قلبی بیشتر می شود.

نکته های قابل توصیه:

1. مصرف این دارو باعث گیجی و خواب آلودگی می شود.
2. قطع دارو باید به آهستگی و با نظر پزشک صورت بگیرد.
3. قطع سریع دارو موجب بی خوابی، تهوع، سردرد و اسهال می شود.
4. جذب دارو وابسته به غذا نیست؛ در صورتی که بیمار مشکل گوارشی داشته باشد، می تواند دارو را بعد از غذامصرف کند.
5. مواردی مانند درد عضلانی، کشش و ضعف عضلانی باید به سرعت به پزشک گزارش شود.
6. اگر مصرف یک نوبت از دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری، آن را مصرف کنید. اگر زمان مصرف نوبت بعدی نزدیک است، از مصرف نوبت فراموش شده، چشم پوشی کنید و و دقت کنید در نوبت بعدی، میزان دارو را دو برابر نکنید.

نام تجاری:

• توپوماکس

 توپیرامات، فراوانی و دورۀ تشنج را کاهش می دهد و در درمان بعضی انواع صرع استفاده می شود.

مکانیسم اثر:

• توپیرامات با مهار عملکرد کانال های سدیم و تشدید اثر گابا باعث ورود یون کلر به داخل نورون ها می شود.

نکته های مهم:

• توپیرامات می تواند مانع از ایجاد سردردهای میگرنی در افراد بالغ و کودکان بالای 12 سال شود.
• خطر ایجاد سنگ کلیه در افرادی که از توپیرامات استفاده می کنند، دو تا چهار برابر بیشتر از افراد معمولی است.

عوارض جانبی:

هر دارو به موازات ایجاد اثر درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه همۀ این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود، ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.

عوارض جانبی توپیرامات عبارت است از:

• سیستم عصبی مرکزی: سردرد، سرگیجه، بی خوابی، خواب آلودگی، آتاکسی، بیقراری، اختلال تمرکز، توهم، تغییر خلق وخو، اختلال گفتاری، لرزش، افسردگی، تمایل به خودکشی، فراموشی
• سیستم گوارشی: تهوع، استفراغ، بی اشتهایی، خشکی دهان، یبوست، نفخ، التهاب معده، شکم درد
• سیستم تنفس: سرفه، تنگی نفس، التهاب برونش، عفونت های دستگاه تنفس فوقانی
• سیستم ادراری- تناسلی: بی اختیاری یا تکرر ادرار، عفونت های مجاری ادراری، تکرر ادرار، خون در ادرار، التهاب واژن، درد قاعدگی
• سایر: درد قفسه سینه، تپش قلب، کم خونی، تغییر در وزن، کمر درد، دو بینی، ورم اندام ها، تب، سندرم شبه آنفولانزا

مصرف در بارداری و شیردهی:

• بارداری: خانم ها در سنین باروری و به هنگام مصرف توپیرامات باید از روش های مطمئن ضد بارداری استفاده کنند.
• شیردهی: نوازدان شیرخوار که به واسطۀ مادر در تماس با توپیرامات قرار دارند در مقایسه با مادر غلظت پلاسمایی 10 تا 20 درصد توپیرامات را نشان داده اند. توپبرامات در شیر مادر ترشح می شود و در صورتی که نوزاد در معرض توپیرامات قرار دارد باید از نظر اسهال، خواب آلودگی و اضافه وزن مناسب بررسی شود. به طور کلی تجویز توپیرامات در شیردهی باید با احتیاط بسیار انجام شود.

مراقبت های پزشکی – پرستاری:

• در هنگام درمان با توپیرامات، آزمایش های کلیوی، اسید اوریک و میزان مصرف و دفع مایعات، عملکرد کبدی، آلکالین فسفاتاز و سلول های خونی را بررسی کنید.
• درد ناگهانی در چشم، با یا بدون وجود گلوکوم به دنبال مصرف توپیرامات گزارش شده است. این عارضه ظرف یک ماه پس از شروع درمان با توپیرامات، هم در افراد بالغ و هم در کودکان گزارش شده است. در صورت بروز این عارضه، فوراً پزشک را مطلع سازید.
• اختلال در سطح بی کربنات ها می تواند به اسیدوز متابولیک منجر شود، بنابراین در مصرف همزمان متفورمین و توپیرامات باید احتیاط کرد.
• کاهش در توانایی تعریق و افزایش دمای بدن در اثر مصرف توپیرامات ایجاد می شود. این عارضه در کودکان شایعتر است؛ مخصوصاً در آب و هوای گرم و یا زمانی که توپیرامات همراه با داروهای دیگری استفاده شود که دمای بدن را افزایش می دهد. کاهش در دمای بدن نیز در اثر مصرف همزمان توپیرامات با والپروات گزارش شده است. بنابراین در صورت عدم تعریق در زمان فعالیت در هوای گرم، باید پزشک را مطلع سازید.
• تشنج ها را از نظر نوع، مدت، شدت، وجود اورا، عوامل تشدید کننده و عوامل تسکین دهنده بررسی کنید.

مراقبت های بیمار و خانواده:

• در طول درمان با توپیرامات از انجام فعالیت هایی که به هوشیاری کامل نیاز دارند اجتناب کنید.
• در طول درمان با توپیرامات از تغییر وضعیت ناگهانی بپرهیزید.
• کارت شناسایی نشان دهندۀ نوع بیماری و همچنین داروی مصرفی تان را به همراه داشته باشید.
• تاری دید، ورم اطراف چشم و هرگونه نشانۀ آلرژیک را به پزشک اطلاع دهید.
• در طول درمان با توپیرامات از روش های ضد بارداری غیر هورمونی استفاده کنید.
• توپیرامات باید بر اساس دستور پزشک مصرف شود. از قطع ناگهانی توپیرامات اجتناب کنید.
• در طول درمان با توپیرامات مایعات فراوانی مصرف کنید.
• در طول درمان با توپیرامات از قرار گرفتن در ارتفاع و مکان های پر خطر اجتناب کنید.

والپروئیک اسید (والپروات سدیم، دی والپروئکس) یکی از داروهایی است که می‌تواند از بروز تشنج جلوگیری کند و صرع را کنترل می کند. این دارو به تنهایی یا به همراه داروهای دیگر برای درمان صرع مصرف می‌شود.

اشکال دارویی :

• قرص انتریک کوتد: 200 میلی گرم
• قرص آهسته رهش: 200 میلی گرم
• کپسول: 500 میلی گرم
• شربت: 200 میلی گرم بر 5 میلی لیتر
• تزریقی: 100میلی گرم بر میلی لیتر، 4 میلی لیتر

موارد و روش مصرف:

• داروهای والپروئیک اسید در کنترل تشنج های پیچیده (پارشیال کمپلکس) استفاده می شوند. والپروئیک اسید ممکن است به تنهایی یا با سایر داروهای ضد صرع تجویز شود.

نکته های مهم:

• در صورتی که والپروئیک اسید توام با سایر داروهای ضد صرع تجویز شود میزان مصرف آن با توجه به میزان مصرف سایر داروها و واکنش بالینی بیمار تعیین می شود.
• والپروئیک اسید نباید در دهان خرد یا فشار داده شود.
• معمولاً مصرف اسید فولیک قبل از باردار شدن و در طول بارداری، به خانم هایی که با والپروئیک اسید تحت درمان بوده اند، توصیه می شود؛ تا احتمال بروز عوارض جانبی در جنین کاهش یابد.
• نام های تجاری والپروئیک اسید، دپاکین؛ رهاکین و شربت اورفیریل است. 

تداخلات دارویی:

تداخلات دارویی والپروئیک اسید عبارت است از:

• فنی توئین، کاربامازپین و فنوباربیتال می توانند دفع والپروئیک اسید را افزایش دهند.
• آسپرین، فلبامات، آنتی بیوتیک های گروه کارباپنم، ریفامپین، آنتی اسیدها، کلرپرومازین، هالوپریدول، سایمتیدین و رانیتیدین، ضد افسردگی های سه حلقه ای،  بنزودیازپین ها، اتوسوکسیمید، لاموتریژین، توپیرامات، وارفارین، لیتیوم و قرص های ضد بارداری نباید همزمان با والپروئیک اسید تجویز شوند.

عوارض جانبی:

هر دارو ممکن است عوارض جانبی ناخواسته ای نیز داشته باشد. اگرچه تمام این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود؛ ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر لازم است با پزشک معالج مشورت نمایید.

عوارض والپروئیک اسید عبارت است از:  

• سیستم عصبی:  راه رفتن در خواب، گیجی، دو بینی، تاری دید، عدم تعادل، نیستاگموس، ناپایداری خلقی، افسردگی
• سیستم گوارش:  تهوع، استفراغ، شکم درد، اسهال، بی اشتهایی، سوء هاضمه، مسمومیت کبدی، یبوست
• تنفسی:  سندرم شبه آنفلوآنزا، عفونت، برونشیت، رینیت
• خونی:  ترمبوسیتوپنی، اکیموز
• سایر:  سردرد، ضعف، ریزش مو، کاهش وزن، تب

مصرف در بارداری و شیردهی:

• بارداری:  تأثیر والپروئیک اسید بر جنین قابل توجه است. والپروئیک اسید می تواند در بارداری، احتمال بروز نواقصی را در جنین داشته باشد والپروئیک اسید نباید در خانم هایی که در سن باروری هستند، استفاده شود؛ مگر آن که ضرورتی برای آن وجود داشته باشد. اگر والپروئیک اسید در دوران بارداری استفاده شود، باید به صورت مونوتراپی و در پایین ترین میزان مؤثر و به صورت فراورده هایی باشد که آزادسازی دارو در آن ها آهسته است.

شیردهی: اثر قطعی والپروئیک اسید در شیردهی گزارش نشده است. از نظر تئوری، نوزادان شیرخوار در خطر سمیت کبدی قرار دارند. شیردهی در صورت مونوتراپی مادر با والپروئیک اسید به نظر نمی رسد بر رشد نوزاد، تأثیر منفی بگذارد.

• مراقبت های پزشکی – پرستاری:

• قبل از شروع درمان با والپروئیک اسید در مورد بیماری کبدی یا سابقۀ آن از بیمار سؤال کنید. آزمایش های عملکرد کبدی را بررسی کنید.
• قبل از شروع درمان با والپروئیک اسید از عدم بارداری بیمار اطمینان حاصل کنید.
• در طول درمان با والپروئیک اسید، عملکرد کبدی، گوارشی، ذهنی و روانی بیمار را کنترل کنید.
• فهرستی از داروهای مصرفی بیمار را در اختیار پزشک قرار دهید.
• از بیمار بخواهید والپروئیک اسید را مطابق با دستور پزشک مصرف کند.
• از خرد کردن و  جویدن کپسول والپروئیک اسید باید اجتناب شود.
• در طول درمان با والپروئیک اسید، وضعیت تشنج را ارزیابی کنید و از واکنش مناسب بالینی اطمینان حاصل کنید.
• در صورت عدم کنترل تشنج ها، پزشک را در جریان قرار دهید.

مراقبت های بیمار و خانواده:

• کپسول والپروئیک اسید را کامل ببلعید. از جویدن و  خرد کردن آن بپرهیزید. کپسول والپروئیک اسید باید با آب مصرف شود.
• داروی والپروئیک اسید باید مطابق با میزان توصیه شده و در زمان مناسب مصرف شود. این دارو نباید ناگهانی قطع شود، زیرا احتمال بروز تشنج را به همراه دارد. والپروئیک اسید تدریجاً و تحت نظر پزشک قطع خواهد شد.
• وجود هر گونه سابقۀ بیماری کبدی، کلیوی و اختلال روانی، آن را به پزشک اطلاع دهید.
• در صورت مصرف والپروئیک اسید ممکن است نتایج برخی از تست های آزمایشگاهی تغییر کند. بنابراین مسئول آزمایشگاه را در جریان مصرف والپروئیک اسید قرار دهید.
• در طول درمان با والپروئیک اسید در صورت داشتن علائمی مانند تهوع، استفراغ، درد در بخش بالایی شکم، از دست رفتن اشتها، ادرار تیره، مدفوعی به رنگ خاکستری و زردی فوراً با پزشک تماس بگیرید. این علائم می تواند نشان دهندۀ مسمومیت کبدی باشد.
• در صورت بروز علائمی مانند تغییرات خلقی و رفتاری، اضطراب، حمله های پانیک، مشکل خواب، احساس بی قراری، بیش فعالی و یا پرخاشگری فوراً پزشک را مطلع سازید.
• در طول مصرف داروی والپروئیک اسید، ممکن است به سادگی دچار خونریزی شوید. بنابراین زمان انجام کارهایی مانند مسواک کردن مراقب باشید.
• در طول درمان با والپروئیک اسید از انجام کارهایی که به هوشیاری زیادی نیاز دارند مانند رانندگی بپرهیزید.
• سایر داروهای مصرفی خود را به پزشک اعلام کنید.
• در طول درمان با والپروئیک اسید از روش های مطمئن ضد بارداری استفاده کنید.

بعضی از جوانان زمانی که برای اولین بار از این دارو استفاده می‌کنند، افکار خودکشی را تجربه می‌کنند. در مورد تغییر خلق و خو لازم است هوشیار باشید و هر گونه علائم یا بدتر شدن آن را به پزشک، اطلاع دهید. پزشک شما باید در ویزیت‌های منظم، پیشرفت شما در درمان را بررسی کند.

چه اتفاقی می افتد اگر شما یک بار مصرف این دارو را فراموش کنید؟

به محض اینکه میزان فراموش شده را به یاد آوردید، آن را مصرف کنید. اگر تقریباً زمان نوبت بعدی مصرف دارو است، از مصرف دوز فراموش شده اجتناب کنید. برای جبران میزان از دست رفتۀ قبلی، داروی اضافه استفاده نکنید.

اکس کاربازپین انواع خاصی از تشنج را در بیماران مبتلا به صرع درمان می کند. اکس کاربازپین ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با سایر داروها استفاده شود. اکس کاربازپین یک داروی ضد تشنج است و این عمل را با کاهش ایمپالس های عصبی غیر طبیعی در مغز انجام می دهد.

 اشکال دارویی:

• قرص روکش دار: 150، 300 و 600 میلی گرم

مکانیسم اثر:

• مکانیسم اثر اکس کاربازپین و متابولیت های فعال آن به درستی مشخص نیست؛ اما به نظر می رسد اکس کاربازپین، کانال های سدیم حساس به ولتاژ را بلاک می کند.

نکته های مهم:

• اکس کابازپین به نظر نمی رسد موجب وابستگی یا تحمل به دارو شود.
• اگر چه دوزهای بیش از 1200 میلی گرم در روز در افراد بالغ، اثربخشی مناسبی دارد؛ اما اغلب افراد نمی توانند عوارض جانبی ناشی از میزان زیاد اکس کاربازپین را تحمل کنند.
• میزان مصرف اکس کاربازپین باید در افراد مبتلا به بیماری های کلیوی کاهش یابد.
• در سه ماهۀ اول درمان، ممکن است  مقدار سدیم کاهش یابد. کاهش مقدار سدیم معمولاً علائمی ندارد و با قطع مصرف اکس کاربازپین برطرف می شود.
• تأثیر اکس کاربازپین بر تکرار تشنج در ده روز بعد از مصرف منظم اکس کاربازپین، قابل توجه است.

تداخلات دارویی:

• مصرف همزمان اکس کاربازپین با باربیتورات ها، فنی توئین و والپروئیک اسید اثربخشی اکس کاربازپین را کاهش می دهد.
• اکس کاربازپین اثربخشی داروهای ضدبارداری خوراکی را کاهش می دهد؛ زیرا برخی آنزیم های کبدی را مهار می کند.

عوارض جانبی:

هر دارو ممکن است عوارض جانبی ناخواسته ای نیز داشته باشد. اگرچه تمام این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود؛ ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر لازم است با پزشک معالج مشورت نمایید.

 عوارض داروی اکس کاربازپین عبارت است از:

• سیستم عصبی:  سردرد، سرگیجه، اضطراب، تب، تشنج، ناهماهنگی یا بی نظمی در عضلات، عدم تعادل، مشکلاتی در تکلم، دشواری در تمرکز.
• گوارشی:  تهوع و استفراغ، اسهال، یبوست، سوء هاضمه.
• قلبی – عروقی:  ورم، کاهش فشار خون، درد قفسه سینه.
• سایر:  تاری دید، دو بینی، نیستاگموس (حرکات غیر ارادی و ریتمیک چشمی)، راش جلدی و سینوزیت.

مصرف در بارداری و شیردهی:

• بارداری:  اکس کاربازپین و متابولیت فعال آن از جفت عبور می کنند. اکس کاربازپین ساختاری شبیه به کاربامازپین دارد که این دارو به عنوان تراتوژن در انسان در نظر گرفته می شود. به همین دلیل اکس کاربازپین نیز در انسان به عنوان عامل تراتوژن در نظر گرفته می شود.
• شیردهی: اکس کاربازپین عموماً در دوران شیردهی توصیه نمی شود. مصرف اکس کاربازپین در دوران شیردهی به اهمیت دارو برای مادر بستگی دارد.
• مراقبت های پزشکی – پرستاری:

• وضعیت ذهنی بیمار را در طول درمان با اکس کاربازپین بررسی کنید.
• قبل از درمان با اکس کاربازپین، بینایی سنجی و معاینه های پزشکی را بررسی کنید.
• تشنج ها را از نظر مدت، شدت و نشانه های همراه، مورد توجه قرار دهید.
• مصرف اکس کاربازپین در افراد بالای 65 سال باید با احتیاط باشد.
• برای کاهش نشانه های گوارشی، اکس کاربازپین را با شیر یا غذا تجویز کنید.
• برای رفع خشکی دهان ناشی از مصرف اکس کاربازپین آدامس یا آبنبات توصیه می شود.

مراقبت های بیمار و خانواده:

• از مصرف الکل، داروهای تضعیف کنندۀ سیستم عصبی مرکزی و هر گونه داروی غیر نسخه ای همزمان با اکس کاربازپین خودداری کنید.
• از انجام فعالیت هایی که به هوشیاری کامل نیاز دارند، در طول درمان با اکس کاربازپین خودداری کنید.
• در طول درمان با اکس کاربازپین ممکن است افکار خودکشی در بیمار ایجاد شود. در صورتی که بیقراری، افسردگی، حمله های پانیک و تغییر خلقی داشتید؛ پزشک خود را فوراً در جریان قرار دهید.
• در طول درمان با اکس کاربازپین در صورت بروز قرمزی، تورم، خارش، تب یا درد قفسه سینه فوراً با پزشک تماس بگیرید. این علائم می تواند نشان دهندۀ حساسیت به اکس کاربازپین باشد.
• علائمی مانند دشواری در دفع ادرار، وجود خون در ادرار و اضافه وزن می تواند نشانه ای از مشکلات کلیوی باشد.
• در صورتی که مشکلات کبدی دارید؛ پزشک را در جریان قرار دهید.
• اکس کاربازپین باید مطابق با دستور پزشک مصرف شود.
• از قطع ناگهانی اکس کاربازپین بدون مشورت با پزشک اجتناب کنید؛ زیرا احتمال ایجاد تشنج بیشتر خواهد شد.
• در طول درمان با اکس کاربازپین از روش های مطمئن ضد بارداری استفاده کنید. قرص های هورمونی ضد بارداری، ممکن است در پیشگیری از بارداری مؤثر نباشند. در این شرایط کاندوم انتخاب مناسبی است. در صورت داشتن قصد بارداری با پزشک مشورت کنید.

داروی اتوسوکسماید داروی ضد تشنج می باشد، که می تواند به تنهایی یا همراه با سایر داروها برای درمان تشنج ها در کودکان و افراد بالغ مورد استفاده قرار گیرد.

اشکال دارویی:

• قرص و کپسول: 250 میلی گرم
• شربت: 250 میلی گرم در 5 میلی لیتر

مکانیسم اثر:

•  اتوسوکسماید آستانۀ تشنج را افزایش می دهد. به نظر می‌رسد كه اتوكسيمايد با كاهش جريان كلسيمی خاص در سلول های عصبی تالاموس، اثر اختصاصی خود را بر صرع ابسانس اعمال می‌كند.

نکته های مهم:

• اتوسوکسیماید نباید در کودکان زیر 3 سال استفاده شود.
• تجویز اتوسوکسیماید در بیماران مبتلا به لوپوس، بیماری های کبدی و کلیوی و با سابقۀ افسردگی، اختلال های خلقی و یا افکار خودکشی باید با احتیاط صورت بگیرد.

تداخلات دارویی:

تداخلات داروی اتوسوکسماید عبارت است از:

• مصرف همزمان با داروهای تضعیف کنندۀ سیستم عصبی مرکزی، اثرات اتوسوکسماید را تشدید می کند.
• فنی توئین اثر اتوسوکسماید را کاهش می دهد.
• ایزونیازید مسمومیت با اتوسوکسماید را افزایش می دهد.
• آنتی سایکوتیک ها و ضد افسردگی ها بر خلاف اثر اتوسوکسماید، آستانۀ تشنج را کاهش خواهد داد.

عوارض جانبی:

هر دارو ممکن است عوارض جانبی ناخواسته ای نیز داشته باشد. اگرچه تمام این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود؛ ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر لازم است با پزشک معالج مشورت نمایید.

عوارض داروی اتوسوکسماید عبارت است از:

• سیستم عصبی:  سردرد و سرگیجه، لتارژی، عدم تعادل، خواب آلودگی، تحریک پذیری، سرخوشی.
• گوارشی:  تهوع و استفراغ، بی اشتهایی، شکم درد، کاهش وزن.
• خونی:  آنمی آپلاستیک، لکوپنی، خونریزی واژینال، پان سیتوپنی.
• سایر:  راش جلدی، خارش، پرمویی، سندرم استیون جانسون، میوپاتی.

مصرف در بارداری و شیردهی:

• بارداری:  در انسان مطالعۀ کنترل شده ای در دست نیست. ناهنجاری های گزارش شده در این مورد عبارت است از خونریزی خود به خودی در نوزاد، شکاف لب و یا کام، کوتاهی گردن و هیدروسفالی.
• شیردهی: اتوسوکسماید در شیر انسان ترشح می گردد. تأثیر اتوسوکسماید بر نوزادان مشخص نیست.

مراقبت های پزشکی – پرستاری:

• برای افزایش جذب بهتر است اتوسوکسماید با معدۀ خالی مصرف شود.
• در زمان درمان با اتوسوکسماید تست های عملکرد کلیوی و کبدی بررسی شود.
• سطح مؤثر درمانی باید حفظ شود.

مراقبت های بیمار و خانواده:

• در طول درمان با اتوسوکسماید از انجام فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری کامل دارد اجتناب کنید.
• اتوسوکسماید را مطابق با دستور پزشک استفاده کنید. از قطع ناگهانی دارو بپرهیزید، زیرا موجب افزایش تشنج ها می شود.
• داروی اتوسوکسماید نباید همراه با الکل استفاده شود، زیرا سبب بروز عوارض جانبی می شود.
• اتوسوکسماید ممکن است رنگ ادرار را صورتی یا قهوه ای کند.
• علائم مسمومیت دارویی را گزارش کنید.
• در طول مصرف داروی اتوسوکسماید از تماس با افراد مبتلا به بیماری های عفونی اجتناب کنید. در صورت داشتن علائمی از عفونت با پزشک تماس بگیرید.
• در طول درمان با داروی اتوسوکسماید لازم است آزمایش های خونی را مرتب انجام دهید. در این مدت عملکرد کلیوی باید مورد بررسی قرار گیرد.
• در صورتی که مشکوک به بارداری هستید، به پزشک اطلاع دهید؛ زیرا اتوسوکسماید می تواند سبب آسیب به جنین در حال رشد شود.
• در طول درمان با داروی اتوسوکسماید در صورت بروز تغییرات خلقی، رفتاری، اضطراب، حمله های پانیک و یا بیقراری، پزشک را در جریان قرار دهید.

این دارو به همراه داروهای دیگر برای کمک به کنترل تشنج استفاده می شود. این دارو متعلق به گروهی از داروهاست که به بنزودیازپین ها موسوم هستند و با اثر بر روی سیستم عصبی مرکزی موجب اثر آرام بخشی می شوند. کلوبازام به بهبود عملکرد یک مادۀ شیمیایی طبیعی موجود در بدن به نام (GABA)  کمک می کند.

اشکال دارویی:

• قرص خط دار 10 میلی گرم

شیوۀ مصرف:

کلوبازام به صورت خوراکی و همراه یا بدون غذا مصرف می شود.

دارو را به صورت مرتب و روزانه در یک ساعت معین مصرف نمایید.

اگر این دارو برای دورۀ طولانی استفاده شود، ممکن است که اثر بخشی آن کاهش یابد و برای دست یافتن به اثربخشی، نیاز به استفاده در مقادیر بالاتر وجود داشته باشد. درصورتی که احساس می کنید اثر بخشی دارو کاهش یافته است، به پزشک خود اطلاع دهید.

عوارض جانبی

عوارض جانبی در لیست زیر می تواند برای بیماران اتفاق بیفتد. درصورت بروز این عوارض به پزشک اطلاع دهید:

• خواب آلودگی
• سرگیجه
• خستگی
• سردرد
• یبوست
• افزایش وزن
• تب
• سرفه
• مشکل در خواب
• حالت تهوع

درصورت داشتن هریک از عوارض جانبی زیر فوراً به پزشک مراجعه کنید:

• تغییرات خلق و خو و رفتاری (آشفتگی، عصبی شدن، گیجی، از دست دادن حافظه)
• ضعف عضلانی
• از دست دادن هماهنگی
• لرزش انگشتان
• بروز تغییر در بینایی (دوبینی، تاری دید)
• لکنت زبان
• کاهش میل جنسی
• دردناک بودن ادرار

برخی از افرادی که از داروهای ضد صرع استفاده می کنند ممکن است با افسردگی، افکار خودکشی و یا سایر مشکلات روحی – روانی مواجه شوند. بیمار یا مراقبان بیمار در صورت مشاهدۀ تغییر غیر معمول و ناگهانی در رفتار و خلق و خو (علایم افسردگی، افکار یا اقدام مرتبط با خودکشی و آسیب به خود) باید به پزشک اطلاع دهند.

در موارد نادر کلوبازام می تواند سبب بروز واکنش های شدید پوستی شود. این وضعیت می تواند در هشت هفتۀ اول درمان با کلوبازام و یا شروع مجدد مصرف آن پیش بیاید. اگر به دلیل مصرف کلوبازام با چنین واکنش پوستی مواجه شدید؛ نباید مجدداً از آن استفاده کنید.

واکنش شدید آلرژیک به کلوبازام نادر است. در هر صورت اگر علایم واکنش آلرژیک داشتید؛ فوراً به اورژانس مراجعه کنید. این علایم می تواند شامل جوش های پوستی، خارش، تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه و مشکل در تنفس باشد.

موارد احتیاط

پیش از مصرف کلوبازام در مورد سابقۀ پزشکی خود با پزشک صحبت کنید؛ به ویژه در صورت داشتن میاستنی گراو، سابقۀ شخصی یا خانوادگی در سوء مصرف دارو ها یا اعتیاد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی، بیماری کبدی، بیماری کلیوی، گلوکوم، اختلال های روانی (افسردگی، روان پریشی)، مشکلات تنفسی (آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه، آپنه خواب)، اختلال های ماهیچه ای (ضعف، از دست دادن هماهنگی).

درصورت نیاز به عمل جراحی، جراح را از مصرف کلوبازام مطلع سازید.

این دارو می تواند باعث سرگیجه یا خواب آلودگی شود. مصرف مشروبات الکلی می تواند سبب تشدید این موارد شود. هنگام رانندگی و کار هایی که به دقت و هوشیاری نیاز دارند بیشتر احتیاط کنید.

کلوبازام در افراد سالمند و کودکان باید با دقت بیشتری مصرف شود. زیرا این افراد بیشتر در معرض عوارض جانبی هستند (به ویژه خواب آلودگی). این دارو در افراد مسن و کودکان به جای ایجاد خواب آلودگی می تواند سبب تحریک و هیجان شود.

این دارو در افراد باردار باید تنها در صورت نیاز ضروری مصرف شود. از آنجا که تشنج می تواند هم برای مادر و هم برای جنین آسیب برساند، توصیه می شود بدون دستور پزشک، مصرف دارو را متوقف نکنید. اگر قصد باردار شدن دارید و یا فکر می کنید باردار هستید؛ درمورد ادامۀ مصرف کلوبازام با پزشک مشورت کنید. از آنجا که کلوبازام می تواند باعث کاهش اثربخشی داروهای ضد بارداری شود؛ در مورد روش های مطمئن پیشگیری از بارداری با پزشک صحبت کنید.

توصیه می شود در طول دوران شیردهی از این دارو استفاده نشود. پیش از شیر دادن به نوزاد با پزشک خود مشورت کنید.

در صورت فراموش کردن مصرف دارو،  نوبت از دست رفتۀ دارو را به محض یادآوری، مصرف کنید. اگر تقریباً نزدیک به زمان مصرف نوبت بعدی هستید، از مصرف مقدار از دست رفته، چشم پوشی کنید. برای جبران کردن داروی از دست رفته، داروی اضافی مصرف نکنید.

در طول مصرف کلوبازام انجام آزمایش های مرتبط با خون، کبد، کلیه و تیروئید جهت ارزیابی وضعیت سلامتی و همچنین آگاهی از عوارض جانبی احتمالی ممکن است لازم باشد.

درمان دارویی صرع و به ویژه تشنج‌های مقاوم به درمان، یك هنر است. تجربه و مهارت یك متخصص مغز و اعصاب، بیشتر از علم او در این زمینه كاربرد دارد. در زیر چهارده نكتۀ کاربردی  برای كنترل دارویی تشنج‌های صرعی می‌آید:

1. درمان برای هر نوع صرع، با داروی انتخابی آن شروع می‌شود.

2. درمان در هر بیمار با یك نوع دارو شروع شود. این روش منجر به كاهش عوارض جانبی دارو و ارزیابی بهتر تأثیر درمانی آن دارو می‌شود. بیمار مبتلا، مصرف یك دارو را بهتر از چند دارو تحمل می‌كند.

3. درمان در هر بیمار با تجویز مقدار كم دارو شروع شود و اگر تشنج‌ها كاملاً قطع نشد، مقدار آن به ‌تدریج افزایش می‌یابد.

4. پس از شروع مقدار مشخصی از یك داروی ضدصرع و گذشت زمانی معادل پنج نیمۀ عمر، سطح سرمی آن به حد ثابت می‌رسد. بروز تشنج بعد از گذشت این زمان، مؤید مؤثر نبودن این مقدار از داروی ضدصرع است. ولی بروز تشنج قبل از این زمان، نشانۀ مؤثر نبودن دارو با این مقدار نیست.

5. در تقسیم روزانۀ مقدار داروی مصرفی، به نیمۀ عمر آن لازم است توجه شود. فقط فنوباربیتال را می‌توان یك بار در شبانه‌‌روز مصرف كرد. بقیۀ داروها به‌جز انواع آهسته رهش، باید حداقل دو بار در شبانه‌روز مصرف شوند.

6. چنانچه با مقدار كمی از دارو، تشنج‌های بیمار كاملاً كنترل شد؛ مقدار آن را به منظور رسیدن به سطح سرمی درمانی افزایش نمی‌دهیم؛ زیرا قبلاً به هدفمان یعنی كنترل كامل تشنج‌ها رسیده‌ایم و با این كار فقط عوارض دارو را افزایش می‌دهیم.

7. چنانچه تشنج‌های بیمار با حداكثر مقدار دوز درمانی دارو كنترل نشدند، باید این دارو را به‌تدریج در مدت چند هفته قطع كرد و داروی دیگری را به‌تدریج در همین مدت جایگزین كنیم.

8. چنانچه تشنج‌های بیمار، با انواع مختلف داروی ضدصرع به تنهایی كنترل نشد؛ از دو دارو یا بیشتر به‌طور همزمان استفاده شود. گرچه عوارض جانبی داروهای ضدصرع در زمان درمان با چند دارو، بیشتر از یك دارو است.

9. چنانچه تشنج‌های بیمار در زمان خاصی از شبانه‌روز بیشتر هستند؛ مقدار مصرفی دارو به نحوی تقسیم شود که در آن زمان خاص، بیشترین سطح سرمی و تأثیر درمانی را داشته باشد.

10. در انتخاب داروی ضدصرع، وضعیت اجتماعی و اقتصادی بیمار را در نظر بگیریم. به‌عنوان مثال در یك روستا با وضعیت معیشتی پایین و امکانات كم، تكرار آزمایش‌های خونی و آنزیم‌های كبدی در صورت تجویز سدیم والپروات و كاربامازپین میسر نیست. در این‌گونه بیماران، فنوباربیتال یا فنی‌توئین می‌تواند انتخاب منطقی باشد.

11. داروهای كمكی و جدید ضدصرع مانند توپیرامات، لاموتریژین، ویگاباترین، گاباپنتین و لوتیراستام، انتخاب اول در درمان صرع نیستند. این داروها گران‌ بوده و همیشه در دسترس بیماران نیستند. گرچه این داروها در عده‌ای از بیماران با صرع مقاوم مفید هستند؛ ولی در عده‌ای دیگر نیز تأثیر درمانی قابل توجهی ندارند. از این داروها باید به‌عنوان داروی كمكی در صرع‌های مقاوم به درمان استفاده شود.

12. چنانچه یك نوبت مصرف داروی ضدصرع توسط بیمار فراموش شود و یا به هر دلیل دیگری مصرف نشود، بلافاصله بعد از به خاطر آوردن و یا تهیۀ دارو، مقدار فراموش شده آن، قبل از نوبت بعدی مصرف شود.

13. درمان انتخابی صرع در زنان باردار و یا بانوانی كه قصد بارداری دارند، كاربامازپین و لاموتریژین است؛ چون حداقل عوارض را بر روی جنین دارد.

14. وقایع اضطراب‌آور، بحران‌های خانوادگی و شغلی و كم‌خوابی می‌توانند تشنج‌های بیمار را تشدید كنند. در این موقعیت‌ها، نیاز به تغییر در نوع و یا مقدار داروی ضدتشنج نیست، بلكه باید مسائل فوق برطرف شوند.

 دكتر كاویان قندهاری – دانشیار بیماری‌های مغز و اعصاب